“Όταν δεν έχεις αξιολόγηση στη χώρα 40 χρόνια τι να περιμένεις;” ήταν η απάντηση που έδωσε η Υπουργός Παιδείας κα Νίκη Κεραμέως στην ερώτηση δημοσιογράφου: “Γιατί κάποιοι μαθητές δεν ξέρουν να βρουν την Ελλάδα στον χάρτη;

Για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών μίλησε, ανάμεσα σε άλλα,   η υπουργός Παιδείας κ. Νίκη Κεραμέως στον ΣΚΑΙ και στην εκπομπή “Αταίριαστοι”. 

Η υπουργός Παιδείας  αναλύοντας την αξιολόγηση που εφαρμόστηκε στα χρόνια της θητείας της, είπε: Με την αξιολόγηση μας νοιάζει πολύ να βλέπουμε πού το εκπαιδευτικό μας σύστημα τα πάει καλά, αλλά και πού δεν τα πάει καλά. Γιατί αν δεν διαγνώσεις που τα πας καλά, τι θα βελτιώσεις;

Όταν ερωτήθηκε από το δημοσιογράφο: “Πολλές φορές αποδεικνύεται ότι τα παιδιά βγαίνουν μη επαρκώς μορφωμένα από τα σχολεία. Για παράδειγμα ..  παιδιά  δεν ξέρουν να βρουν στον χάρτη που είναι η Ελλάδα” η κα Κεραμέως απάντησε ως εξής: “…. ας μην πάμε πολύ μακριά. Όταν δεν έχεις αξιολόγηση στη χώρα 40 χρόνια τι να περιμένεις;” (Δείτε από το 14΄ και μετά)

Τι σημαίνει αυτή η απάντηση της υπουργού Παιδείας; Ποια είναι η αντίληψη που προωθεί και τι προσπαθεί να επιβάλλει στην κοινή γνώμη; 

Να το πούμε καθαρά: Αποκαλύπτεται ότι στις προθέσεις του υπουργείου Παιδείας είναι να καθορίζονται ως κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και των σχολικών μονάδων τα μαθησιακά αποτελέσματα, δηλαδή οι επιδόσεις των μαθητών.

Είναι φανερό ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και μαζί της οι μόνιμοι «τελάληδες» της κυρίαρχης πολιτικής, δημοσιογράφοι, τεχνοκράτες και «ειδικοί», επιχειρούν να εγχαράξουν στο «σκληρό δίσκο» της κοινής γνώμης, ότι «η κακοδαιμονία του Ελληνικού σχολείου είναι αποτέλεσμα της έλλειψης αξιολόγησης-ελέγχου των εκπαιδευτικών».

Είναι copy paste η "γραμμή" του ΟΟΣΑ ο οποίος στην Έκθεσή του με τίτλο «Ευθυγραμμίζοντας τα εκπαιδευτικά επίπεδα με την αξιολόγηση των μαθητών» καταλήγει σε μία "οδηγία" που είναι και το «ζουμί» της πολιτικής του:  Είναι απαραίτητη «η σύνδεση μεταξύ της αξιολόγησης μαθητών, σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών».

Στο πλαίσιο της λογικής της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και των σχολείων μέσα από τις επιδόσεις των μαθητών τους, οι εκπαιδευτικοί «χρεώνονται» την επιτυχία ή αποτυχία των μαθητών τους και η διοίκηση του σχολείου «χρεώνεται» με τη σειρά της την επιτυχία και την αποτυχία όλων.

Δεν είναι, βέβαια, τυχαίο ότι από την επίσημη αξιολόγηση ουσιαστικά «αγνοούνται» ή καταγράφονται τυπικά οι αμέτρητοι κοινωνικοί και εκπαιδευτικοί παράγοντες που επηρεάζουν και συνδιαμορφώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και το εκπαιδευτικό έργο. Κοινωνική προέλευση, οικογενειακή κατάσταση, συνθήκες διαβίωσης και κατοικίας, υλικοτεχνική υποδομή σχολείου, τύπος εξετάσεων, σχολικά βιβλία, εκπαιδευτικό κλίμα, παιδαγωγικές μέθοδοι, τα πάντα γίνονται καπνός.

«Αγνοούνται» οι κοινωνικές και γεωγραφικές ανισότητες που διαμορφώνουν αντίξοες συνθήκες για την εκπαίδευση των μαθητών από τα ασθενέστερα οικονομικά και κοινωνικά στρώματα. Παραλείπονται όλοι εκείνοι οι παράγοντες που οδηγούν στον Καιάδα της εγκατάλειψης του σχολείου και του αναλφαβητισμού.

Η αντίληψη αυτή «επιβλέπει» τη σχολική επιτυχία-αποτυχία μέσα από την «κλειδαρότρυπα» της αίθουσας διδασκαλίας, όπου όλα εξαφανίζονται εκτός από τον δάσκαλο και τον μαθητή. Δεν είναι, ωστόσο, λίγοι αυτοί που κατανοούν ή διαισθάνονται ότι το σχολείο δεν είναι θερμοκήπιο όπου τα παιδιά αναπτύσσονται ομαλά και απρόσκοπτα με καλό πότισμα και συστηματική φροντίδα!

Με αυτό το σκεπτικό, θα αναρωτηθεί κανείς «τι αξιολογείται όταν αξιολογείται το σχολείο», όπως παλαιότερα αναρωτιόμασταν «τι αξιολογούμε όταν αξιολογούμε τον μαθητή: τις μορφωτικές ευκαιρίες που έχει, το οικογενειακό του περιβάλλον, την κοινωνικο-οικονομική του κατάσταση, τον χαρακτήρα του, τις δυνατότητές του, τις προσπάθειες που καταβάλλει, την ικανότητα του δασκάλου του;».

Και επειδή όλα τα σύνθετα προβλήματα της εκπαίδευσης δεν έχουν μόνο μία απάντηση ή μία μοναδική ερμηνεία, είναι καλό να αποφεύγουμε τέτοιες παγίδες.

Το «μαύρο κουτί» της αίθουσας διδασκαλίας περιλαμβάνει αρκετούς «καταλύτες»

Είναι προφανές ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας γνωρίζει πολύ καλά τις κοινωνικές παραμέτρους της σχολικής επίδοσης. Η στόχευση είναι αλλού και «φωτογραφίζει» κατευθείαν τον εκπαιδευτικό.

Το ΥΠΑΙΘ θεωρεί κατάλληλο το χρόνο να προβάλει συστηματικά μια, έτσι κι αλλιώς, διαδεδομένη αντίληψη σύμφωνα με την οποία για ό,τι «καλό» ή «κακό» γίνεται στα σχολεία την ευθύνη την έχει ο εκπαιδευτικός. «Το παν εξαρτάται από το δάσκαλο» θα αναφωνήσει σε λίγο με βικτοριανή υποκρισία

Μια τέτοια αντίληψη, όπως γίνεται φανερό, εναποθέτει μεγάλο φορτίο ευθύνης στους ώμους του δασκάλου και συνήθως, όταν τίθεται θέμα σχολικής αποτυχίας ή εκπαιδευτικής κρίσης, ο δάσκαλος είναι ο «αποδιοπομπαίος τράγος». Με αυτό τον τρόπο γίνεται ευκολότερη υπόθεση η επιβολή αυταρχικών μέτρων αξιολόγησης, εντατικοποίησης και διοικητικού ελέγχου.

Δεν αμφισβητούμε, βεβαίως, σε καμιά περίπτωση ότι η παρέμβαση του εκπαιδευτικού μπορεί να έχει θετικές ή αρνητικές συνέπειες, που μερικές φορές μάλιστα ξεπερνούν την παιδική και εφηβική ηλικία του μαθητικού πληθυσμού και προεκτείνονται σε ολόκληρη τη ζωή του.

 Όμως, τα «συμβαλλόμενα υποκείμενα» της σχολικής επίδοσης δεν εξαντλούνται σε καμιά περίπτωση στη «θέληση» του μαθητή ή στο «ταλέντο» και την «αποδοτικότητα» του δασκάλου. Το «μαύρο κουτί» της αίθουσας διδασκαλίας περιλαμβάνει, όπως υπαινιχθήκαμε παραπάνω, αρκετούς «καταλύτες».