Του Γιώργου Κ. Καββαδία*
Για το θέμα της βίας στα σχολεία και την πλατφόρμα στην οποία οι μαθητές και οι γονείς θα μπορούν να καταγγέλλουν μίλησε η κ. Νίκη Κεραμέως σε εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού Alpha. Σύμφωνα με την υπουργό Παιδείας οι αναφορές των μαθητών στην ηλεκτρονική πλατφόρμα θα μπορούν να γίνονται ακόμη και σε ανώνυμη βάση.
"Το κάνουμε για να βοηθήσουμε να σπάσει η σιωπή. Οι αναφορές θα πηγαίνουν στη διεύθυνση του σχολείου και στη διεύθυνση εκπαίδευσης".
Για τον κίνδυνο κατάχρησης των συγκεκριμένων καταγγελιών από μαθητές αλλά και από γονείς, η κα Κεραμέως είπε ότι “Υπάρχει αυτός ο κίνδυνος, αλλά προτιμώ αυτόν τον κίνδυνο και όλοι να έχουμε περισσότερη δουλειά και να ξεψαχνίζουμε τις καταγγελίες παρά να αφήσουμε παιδιά που θέλουν να μιλήσουν Το βασικό είναι να μιλούν τα παιδιά, και να δώσουμε φωνή σε όσα φοβόντουσαν”.
Σε μια συγκυρία που τα φαινόμενα βίας στα σχολεία αυξάνονται αντανακλώντας τη βία που διαχέεται στην κοινωνία συνέπεια της σήψης του εκμεταλλευτικού συστήματος και της κυβερνητικής πολιτικής, η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ επιδιώκει την ένταση του χαφιεδισμού ως μέσο αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας που είναι αντανάκλαση της βίας του κοινωνικού συστήματος της σήψης και της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Παράλληλα με το πρόσφατο νομοθετικό τερατούργημα επιδιώκει να ενοχοποιήσει τους εκπαιδευτικούς.
Το μαγικό ραβδί είναι η ένταση της επιτήρησης και των εφημεριών. Αδυνατεί να κατανοήσει ότι η επέλαση της βίας σε όλη την κοινωνία τροφοδοτεί επικίνδυνες καταστάσεις και στα σχολεία. Όσο η φτώχεια και η κοινωνική εξαθλίωση εντείνονται, τόσο η βία θα διαχέεται και στα σχολεία. Πολύ περισσότερο που η εκπαιδευτική πολιτική αποσαθρώνει το δημόσιο σχολείο.
Από την πλευρά του το ΥΠΑΙΘ αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες του για τη βίαιη πολιτική του που ρημάζει το δημόσιο σχολείο, για τα αντιεκπαιδευτικά μέτρα που διώχνουν βίαια τους μαθητές από το σχολείο (Τράπεζα θεμάτων – ΕΒΕ κ.α) και κλείνει το μάτι στους γονείς και την κοινωνία ενοχοποιώντας τους εκπαιδευτικούς. «Λαμβάνουν κάθε μέτρο για την πρόληψη και αντιμετώπιση περιστατικών βίας και ακραίων συμπεριφορών, σε συνεργασία με τον Σύμβουλο Σχολικής Ζωής, τα αρμόδια στελέχη εκπαίδευσης, τους γονείς/κηδεμόνες και τους αρμόδιους φορείς.», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας με θέμα την ασφάλεια των μαθητών
Η βία στα σχολεία ως κοινωνικό φαινόμενο
Η κυβέρνηση και οι εκπρόσωποί της και οι διαπρύσιοι κήρυκες του σύγχρονου εκμεταλλευτικού συστήματος επιδιώκουν να κρύψουν την αλήθεια αποσυνδέοντας το φαινόμενο της βίας στα σχολεία από τις γενικότερες κοινωνικές συνθήκες. Η κυρίαρχη άποψη περί ενδο – σχολικής βίας εστιάζει σε ορισμένες μορφές του φαινομένου με μια «ψυχολογίστικη» ανάλυση περί βίαιου οικογενειακού περιβάλλοντος, βλέποντας, έτσι, το δέντρο και χάνοντας το δάσος. Γιατί η βία είναι βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας και συνδέεται με την ανισότητα και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Επομένως αναπαράγεται και στους θεσμούς της, όπως είναι και το σχολείο.
Οι σοβαρότερες αιτίες, όμως, μπορούν να αναζητηθούν στις δομές της καπιταλιστικής κοινωνίας που χαρακτηρίζονται από έναν απάνθρωπο ανταγωνισμό που αναπαράγεται σε όλες τις μορφές της κοινωνικής ζωής. Η κοινωνική περιθωριοποίηση ευπαθών κοινωνικών ομάδων που εντείνεται από την οικονομική κρίση, τα εργασιακά προβλήματα τροφοδοτούν τη βία και την εγκληματικότητα.
Η ίδια η πολιτική της κυβέρνησης είναι η απεχθέστερη μορφή βίας εναντίον του κόσμου της εργασίας και του «κοινωνικού κράτους» που σπέρνει τη φτώχεια, την ανεργία και τη μαζική εξαθλίωση. Όσο η φτώχεια , ο κοινωνικός αποκλεισμός, οι διακρίσεις, η βία και η εκμετάλλευση ανθούν, τόσο θα οξύνονται τα φαινόμενα ενδοσχολικής βίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι δεκάδες έρευνες επισημαίνουν τη σαφέστατη σχέση του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου των γονέων καθώς επίσης και της αρνητικής οικονομικής κατάστασης της οικογένειας των δραστών, αλλά και τις περιορισμένες προσδοκίες επαγγελματικής αποκατάστασης. Όλο και πιο έντονα, όλο και πιο πολλοί νέοι νιώθουν ότι δεν έχουν μέλλον.
Η βία εκφράζεται και αναπαράγεται μέσα από την αυταρχική οργάνωση του σχολείου. Ένα σχολικό περιβάλλον που υπηρετεί τη λογική των επιδόσεων, «αρένα» άγριου ανταγωνισμού, υπερφορτώνει τους μαθητές με διδακτική ύλη, στείρες και αποσπασματικές γνώσεις, πολλές άλλες υποχρεώσεις (φροντιστήρια, ξένες γλώσσες κ.λπ.), με πρόσθετο άγχος και ένταση, ανασφάλεια και αρνητισμό. Τέσσερα στα πέντε παιδιά βιώνουν καταστάσεις άγχους που συνδέονται με τη σχολική ζωή (Pulse RC – ΕΚΚΕ). Το σχολείο προβάλλει ακόμη και για τους πρωταγωνιστές του ως χώρος θυσίας και όχι ως χώρος ικανοποίησης και νοήματος. Ένα τέτοιο σχολείο έχει μετατραπεί σε «θερμοκήπιο βίας». Πρόκειται στην ουσία για μορφή «κρατικής κακοποίησης των παιδιών».
Σχολική αποτυχία – δυσμενής αυτοεικόνα (αυτοϋποτίμηση) και παραβατικότητα ενώνονται μ’ ένα νήμα. Η υποτίμηση, η περιφρόνηση και η απόρριψη γίνεται η πηγή μιας συσσωρευμένης μνησικακίας από τη μεριά των παιδιών, που συσσωρεύουν αποτυχίες, αποκλεισμούς. Έτσι δεν θα αργήσει να ξεσπάσει η οργή και το μίσος.
Η εκπαιδευτική πολιτική εκφράζει και αναπαράγει τη βία. Το σχολείο των περικοπών και της φτώχειας οξύνει τα φαινόμενα βίας, ενώ δεν υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό, όπως κοινωνικοί λειτουργοί, παιδοψυχολόγοι, κ.α. Βία, άλλωστε, δεν είναι οι καταργήσεις χιλιάδων τμημάτων και σχολείων; Βία δεν είναι ο οικονομικός στραγγαλισμός των σχολείων; Γενικότερα η οικοδόμηση ενός ελιτίστικου, ανταγωνιστικού σχολείου της εξειδίκευσης και της κατάρτισης για λίγους και εκλεκτούς που απορρίπτει τους κοινωνικά αδύνατους και τους εξωθεί βίαια στην εγκατάλειψη και τον κοινωνικό αποκλεισμό είναι ακραία έκφραση της συστημικής βίας.
* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» του Εκπαιδευτικού Ομίλου.
