Στη συζήτηση στη Βουλή τον Ιούλη για τις προγραμματικές δηλώσεις της δεύτερης τετραετίας της ΝΔ, ο Κ. Πιερρακάκης έδωσε το στίγμα της εκπαιδευτικής πολιτικής και την πρόθεση να πατήσει πάνω στην κληρονομιά της Κεραμέως. Η αξιολόγηση παραμένει κεντρικός στόχος, ώστε να επιβληθεί ένα αυταρχικό μοντέλο σε βάρος των εκπαιδευτικών που μεταξύ άλλων τους ενοχοποιεί διαρκώς, αφήνοντας στο απυρόβλητο τη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Η εκπαίδευση δύο ταχυτήτων μέσω της λεγόμενης «αριστείας», της αποθέωσης των εξετάσεων, των πρότυπων σχολείων, αλλά και της «ελεύθερης» επιλογής σχολείων είναι στις προτεραιότητες επίσης, μαζί με την επιχειρηματικότητα και την ιδιωτικοποίηση.
Στη σχετική ομιλία του ο Πιερρακάκης έθεσε το γενικό πλαίσιο μιας εκπαίδευσης που θα υπηρετεί το αναπτυξιακό πρότυπο της κυβέρνησης και της ΕΕ, αυτό που περιγράφεται από το «πακέτο ανάκαμψης». Να κλείσουν δηλαδή οι εκκρεμότητες της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης στην εκπαίδευση.
Στόχος η εκπαίδευση ενός μισοκαταρτισμένου εργατικού δυναμικού, εξοπλισμένου με δεξιότητες, με βάρος στο φάσμα της πληροφορικής και των ηλεκτρονικών συσκευών, που είναι πλέον απαραίτητες ακόμα σε εργασίες χαμηλής εξειδίκευσης. Οι ελλείψεις προσωπικού στις τεχνικές ειδικότητες οδηγούν στην επανάληψη και γενίκευση στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση της συνταγής των ΙΕΚ για απλή κατάρτιση, χωρίς γενική και θεωρητική παιδεία, που όμως δίνει πρόσκαιρες λύσεις και θέσεις εργασίας.
Ο υπουργός αναφέρθηκε σε τέσσερις αρχές: άμβλυνση των ανισοτήτων, μικρές αλλαγές στην καθημερινότητα αντί μεταρρυθμίσεων, εργασία και απόδοση εκπαιδευτικών και μαθητών, απαίτηση συναίνεσης και εξορκισμός των κοινωνικών συγκρούσεων. Προειδοποιεί, λοιπόν, για χαμηλές προσδοκίες, αποδοχή των ανισοτήτων, πειθάρχηση, αλλά και μετάθεση ευθυνών στον κόσμο της εκπαίδευσης που δεν προσπαθεί. Και φυσικά στέλνει σαφή απειλή για επανάληψη του αυταρχισμού της περιόδου Κεραμέως. Λησμονεί βέβαια ότι σαν ευαίσθητος παλμογράφος της ταξικής πάλης, η εκπαίδευση γεννά κοινωνικούς αγώνες με συνολική επίδραση.
Πιο συγκεκριμένα ο υπουργός περιέγραψε την πρόθεση να υπάρξει δομημένο πλαίσιο για την προσχολική και ειδική αγωγή με στόχους από τη μια πλευρά το στοιχειώδες δίχτυ προστασίας για όσους περιθωριοποιούνται, το Ιερό Δισκοπότηρο της ΕΕ για το οποίο έχουν δαπανηθεί δισεκατομμύρια εδώ και 30 περίπου χρόνια, με πενιχρά αποτελέσματα. Από την άλλη κρίσιμη πλευρά των εξαγγελιών είναι η ολοήμερη λειτουργία ως τις 5.30 μμ του δημοτικού και της προσχολικής αγωγής με το βλέμμα στις πιεστικές ανάγκες ενός εργατικού δυναμικού που αφιερώνει όλη τη μέρα στη δουλειά και τις μετακινήσεις.
Η ψηφιοποίηση, η χρήση νέων τεχνολογιών και συσκευών, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη επανέρχονται διαρκώς, για όλες τις βαθμίδες, όχι σαν εποπτικά μέσα, αλλά σαν περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Η τεχνοκρατική προσέγγιση διευρύνεται με τις περιορισμένες αναφορές στο περιεχόμενο, όπως η επανάληψη των δεσμεύσεων για πιστοποίηση γλωσσομάθειας. Η υπόσχεση για διδασκαλία της λογοτεχνίας μέσα από πλήρη έργα και όχι αποσπάσματα, εμφανίζεται σαν τομή, αλλά δεν έγινε καμιά αναφορά στη στείρα προσέγγιση του γλωσσικού μαθήματος και της λογοτεχνίας σαν τεχνικές επικοινωνίας. Χωρίς αναφορά στον προσανατολισμό της παρεχόμενης εκπαίδευσης ήταν και οι υποσχέσεις για αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα και στο πολλαπλό βιβλίο που επίσης υποσχέθηκε ο υπουργός, ανοίγοντας μια νέα αγορά αλλά και νέους βαθμούς εντατικοποίησης για το σχολείο.
Το τοπίο συμπληρώνει η επαναφορά μιας ακόμα αποτυχημένης και αντικοινωνικής ιδέας για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τις πανελλαδικές εξετάσεις, αυτή του «εθνικού απολυτηρίου» που δίνει βάρος στην εντατικοποίηση των εξετάσεων βασικά μέσα από τον συνυπολογισμό των επιδόσεων του μαθητή στο σχολείο.
Αυτό που στα αλήθεια διδάσκεται, οι μορφωτικοί στόχοι και οι αρχές του σχολείου δεν αναφέρθηκαν. Μόνο υπαινιγμοί για εκσυγχρονισμό σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς. Θα ήταν αφέλεια, βέβαια, να πιστέψει κανείς ότι η κυβέρνηση θα τα αφήσει αυτά στην τύχη τους, καθώς πίσω από τις λέξεις γίνεται αντιληπτό ότι το ζητούμενο είναι οι απαιτήσεις των εργοδοτών και η ανταπόκριση στην αγωνία των μεσοστρωμάτων για εκπαιδευτικές νησίδες που θα αναπαράγουν την κοινωνική τους θέση είτε στα πρότυπα σχολεία είτε σε πανεπιστήμια κλειστά για τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων. Πανεπιστήμια, χωρίς άσυλο, με πραγματική εισβολή των επιχειρήσεων μέσα από τα βιομηχανικά διδακτορικά και τα χρηματοδοτικά funds για επιχειρηματικές ιδέες, πάντα μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο του νόμου Κεραμέως.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση ξεκινά μια νέα προσπάθεια για κατάργηση -και όχι αναθεώρηση- του άρθρου 16 του Συντάγματος που επιβάλλει τον δημόσιο χαρακτήρα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Πρώτο βήμα η παράκαμψή του, στη βάση της νομοθεσίας της ΕΕ για το εμπόριο, με την ίδρυση παραρτημάτων ιδιωτικών πανεπιστημίων του εξωτερικού μέσα από διακρατικές συμφωνίες. Μηδενικής αξίας είναι οι διαβεβαιώσεις Πιερρακάκη για αυστηρό έλεγχο της παρεχόμενης εκπαίδευσης από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), δεδομένου ότι καμιά ρυθμιστική αρχή δε διασφαλίζει ποιότητα και λογικές τιμές σε κανένα κοινωνικό αγαθό που ιδιωτικοποιήθηκε. Στόχος φυσικά η διασφάλιση της σχετικής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας 180 εδρών, αλλά κυρίως πολιτικής συναίνεσης, για να υλοποιηθεί η κατάργηση του άρθρου 16. Παραμένει απωθημένο θα έλεγε κανείς μετά την αποτυχία της προηγούμενης προσπάθειας από τη ΝΔ το 2006-07, όταν η κυβέρνηση Καραμανλή, παρά τη συναίνεση από ΠΑΣΟΚ, ακροδεξιά, ΓΣΕΕ και όλο το σύστημα θεσμών, είχε μια ιστορική ήττα από το δυναμικό φοιτητικό κίνημα υπέρ του δημόσιου πανεπιστημίου.
Η αλήθεια είναι ότι το πολιτικό σύστημα δεν έμεινε αργό στα χρόνια που πέρασαν και μεθοδικά προετοίμασε τη σημερινή εξέλιξη με ένα ευρύ φάσμα στρατηγικών επιλογών, από την απαξίωση του πτυχίου, τα δίδακτρα σε μεταπτυχιακά μέχρι το αγγλόφωνο προπτυχιακό τμήμα της Ιατρικής του ΑΠΘ, τη διευρυνόμενη ισοτιμία με τους τίτλους των «κολεγίων», τα απανωτά εμπόδια στην πρόσβαση των λαϊκών στρωμάτων ώστε αυτά να θεωρούν ότι δεν τα αφορά η αντιπαράθεση, τις κοινωνικές συμμαχίες με συμφέροντα. Όλα όμως θα κριθούν στον δρόμο και πάλι.
Νέα πεδία κερδοφορίας διαμορφώνονται μέσα από τη δια βίου μάθηση και τη «βιομηχανία» επιμορφώσεων, αλλά και την αντιμετώπιση των πιεστικών αναγκών σε υποδομές, ειδικά τις κτιριακές. Νέο χτύπημα στους αναπληρωτές που στηρίζουν πολύπλευρα το σχολείο ετοιμάζεται με αφορμή τις τραγικές ελλείψεις προσωπικού. Οι εξαγγελίες για γραπτό διαγωνισμό ΑΣΕΠ και η προϋπόθεση της επιτυχίας στον διαγωνισμό έρχεται να προσθέσει νέο πλήγμα μετά το προσοντολόγιο του ΣΥΡΙΖΑ με την απαξίωση της προϋπηρεσίας, τη διαρκή ανασφάλεια και τον εξοβελισμό τελικά, ειδικά όσων οι όροι ζωής δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή στις εξετάσεις με όρους επιτυχίας.
Η κυβέρνηση για να περάσει τις εκκρεμότητες της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης είναι πλήρως προσαρμοσμένη στην στρατηγική της ΕΕ, η οποία της προσφέρει όχι μόνο τα εργαλεία αλλά και το απαραίτητο ιδεολογικό μείγμα, με δόσεις δημοκρατίας και συμπερίληψης να συμπληρώνουν την ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου. Αυτά αφορά η ρητορική ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό, τον αντισημιτισμό, τον σχολικό εκφοβισμό, έξω όμως από το κοινωνικό πλαίσιο που τα γεννά και τα θρέφει. Η ψεύτικη ρητορική τής κυβέρνησης για κοινωνική ευαισθησία θυμίζει εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ του Σημίτη και, καθόλου τυχαία, ο υπουργός, ο γενικός γραμματέας και άλλα στελέχη προέρχονται από εκεί, Το ίδιο ισχύει και για μια σειρά ξαναζεσταμένες ιδέες του παρελθόντος, όπως το «Εθνικό Απολυτήριο». Αυτό δε σημαίνει ότι ο νεοσυντηρητισμός εγκαταλείπεται. Στα πρότυπα της ΕΕ θα πλασάρεται στην πράξη, όπως γίνεται με τον εθνικισμό και τον ρατσισμό ενάντια στους πρόσφυγες ή θα προωθείται σαν αποτέλεσμα πίεσης της ακροδεξιάς στη Βουλή. Εξάλλου η αποδοχή της κατάργησης του άρθρου 16 από «Νίκη» και «Σπαρτιάτες», αρκεί να παρέχουν «ελληνική παιδεία» χωρίς καταλήψεις, δείχνει ότι βλέπουν θετικά αυτόν τον καταμερισμό ρόλων που τους επιφυλάσσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Η δίωξη την τελευταία μέρα της σχολικής χρονιάς (!), με χουντικής έμπνευσης κατηγορίες, 7 μάχιμων εκπαιδευτικών από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Πειραιά, με βάση τον αντιδημοκρατικό δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, ήρθε να θυμίσει όσα το μάρκετινγκ της κυβέρνησης δεν μπορεί να κρύψει: τον πολύμορφο αυταρχισμό που είναι βασικό εργαλείο υλοποίησης της εκπαιδευτικής πολιτικής της ΝΔ. Από την άλλη πλευρά, τα αντανακλαστικά των εκπαιδευτικών σωματείων, που κινητοποιήθηκαν μαζικά στις 7/7, έδειξαν ότι ο εκπαιδευτικός κόσμος είναι έτοιμος να δώσει τη μάχη της υπεράσπισης της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά και μαζί της εργασιακής αξιοπρέπειάς του. Παιδεία μάχης λοιπόν…
*Το παραπάνω άρθρο αποτελεί προδημοσίευση από το διπλό τεύχος 18-19 του Σελιδοδείκτη, που αναμένεται να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο του 2023.
