Δημήτρης Καλαϊτζίδης

Η φωτιά στον Έβρο, όπως μου είπε κάποιος επώνυμος φίλος, είναι η επανάληψη της ίδιας ιστορίας, όπως αυτή έχει εκτυλιχθεί δεκάδες ή εκατοντάδες φορές σε άλλα σημεία της χώρας.

Η πρώτη φωτιά, η εστία, μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες: ηθελημένοι εμπρησμοί, ατυχήματα (π.χ. αποτσίγαρα, ηλεκτροκόλληση), σπασμένο γυαλί που λειτουργεί ως φακός, κεραυνός, κομμένο καλώδιο ηλεκτρικού ρεύματος, 

Στην περίπτωση της φωτιάς του Έβρου, η φωτιά προήλθε από κεραυνό ο  οποίος χτύπησε στύλο της ΔΕΗ κοντά στο χωριό Μελία, έκοψε τα καλώδια, προκλήθηκε σπινθήρας και άναψε η πρώτη φλόγα, γύρω στις 4.30 τα χαράματα του Σαββάτου 19 Αυγούστου 2023. Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, η φωτιά σβήστηκε από πυροσβέστες και εγκαταλείφθηκε. Αναζωπυρώθηκε όμως και ξεκίνησε το ταξίδι της νοτιοδυτικά, με ταχύτητα. Εμφανίστηκε στον Δρυμό της Νίψας (χείμαρρος στον οποίο κατασκευάστηκε το φράγμα ύδρευσης της Αλεξανδρούπολης) τις πρωινές ώρες. Η φωτιά πέρασε την Εγνατία και δημιούργησε μέτωπο που έκαιγε ανάμεσα σε Νίψα και Πεύκα, πιο κοντά στα Πεύκα. Πέρασε με ταχύτητα τον λόφο και συνέχισε προς Αετοχώρι, Αρίστηνο, Λουτρά, ενώ η ίδια φωτιά έκαψε το Δωρικό, συνέχισε προς Αγνάντια, Αμφιτρίτη και Μαΐστρο. Μόλις πέρασε τον χείμαρρο Μαΐστρου, έπεσαν επάνω 5-6 ελικόπτερα και αποσόβησαν την είσοδο της φωτιάς στην Αλεξανδρούπολη από ανατολικά. 

Κοντά στην Εγνατία, αριστερά του δρόμου, έξω από το χωριό Νίψα και σε απόσταση περίπου 2 χλμ έκαιγε μια μικρή εστία από τη φωτιά της Μελίας. Πολλοί από εμάς που συγκεντρωθήκαμε στην γέφυρα της Νίψας πάνω από την Εγνατία στο ΝΑ τμήμα του χωριού, εικάσαμε ότι εφόσον ο ένας κλάδος της φωτιάς έφυγε προς Αετοχώρι, το χωριό κινδύνευε μόνο από εκείνη την εστία, η οποία δεν αντιμετωπίστηκε και θέριεψε. Το βράδυ του Σαββάτου πυροσβέστες και εθελοντές από τη Νίψα την παρακολουθούσαν μέχρι, σχεδόν, τα χαράματα της Κυριακής, χωρίς σημαντική εξέλιξη.

Το πρωί της Κυριακής, η φωτιά παρουσίασε αναζωπύρωση. Πήγα με το αυτοκίνητό μου και τον φίλο Μάριο Παντελίδη στις 7.15 το πρωί, για να δούμε τι γίνεται. Θελήσαμε να περάσουμε τη γέφυρα του Δρυμού, αλλά ερχόταν ένα πυροσβεστικό βανάκι με 3-4 πυροσβέστες. Οπισθοχωρήσαμε γιατί δεν χωρούν δύο οχήματα στη γέφυρα και πιάσαμε κουβέντα. Η φωτιά απείχε από μας (είναι η κόκκινη κουκίδα του χάρτη) περίπου 50 μέτρα, ενώ στον λόφο ψηλά, έκαιγε άλλη μια φωτιά.

Ρωτάμε τον επικεφαλής: 

-Γιατί δεν σβήνετε τη φωτιά τώρα, πριν πάρει διαστάσεις;

-Δεν έχουμε νερό, όπως βλέπεις

-Και τι κάνετε εδώ;

-Την παρακολουθούμε

-Κι αν ξεφύγει  τι θα κάνετε;

-Θα καλέσουμε για βοήθεια.

Λέμε ότι το χωριό κινδυνεύει άμεσα από αυτή την φωτιά, αν επεκταθεί, καθώς ο άνεμος φυσά με κατεύθυνση τη Νίψα. Με ένα υπομειδίαμα, ο επικεφαλής μας διαβεβαίωσε ότι δεν θα φτάσει στο χωριό, διότι «θα πάει στα καμένα». Του εξηγούμε ότι δεν είναι καμένα, διότι η ταχύτητα της φωτιάς επέτρεψε μόνο την καύση του υπορόφου, ενώ η κόμη έχει μείνει ανέγγιχτη, αλλά πλέον ξερή, άρα μπορεί πιο εύκολα να καεί.

Του λέμε ότι η άλλη φωτιά, πιο ψηλά στο λόφο (50 μ ψηλότερα) αν περάσει τον δρόμο, θα μπει στο δρυοδάσος (Παλαμουτλούχ) και μαζί με την προηγούμενη φωτιά θα κυκλώσουν το χωριό. Το υπομειδίαμα ήταν σταθερό και η διαβεβαίωση επίσης.

Σε λίγες ώρες, η πρώτη φωτιά μπήκε στο Α-ΝΑ τμήμα του χωριού, έκαψε το εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και απείλησε σπίτια. Αν δεν ήταν ένας εξαιρετικός πιλότος ενός ελικοπτέρου Ericson, θα είχαν καεί πάρα πολλά σπίτια στο χωριό.

Ο άλλος κλάδος, όπως επίσης προβλέψαμε, μπήκε στο δρυοδάσος, έκαψε τις υπώρειες του λόφου του Αγίου Κωνσταντίνου, δυτικά-βορειοδυτικά του χωριού, έγλυψε τα πρώτα σπίτια, καίγοντας μόνο μια αποθήκη και συνέχισε την πορεία του δυτικά-νοτιοδυτικά, δίνοντας τις μεγάλες φωτιές που έκαψαν τον Άβαντα, την Παλαγία, φτάνοντας μέχρι τη Μαρώνεια. Είναι η ίδια φωτιά που έκαψε τους 18 πρόσφυγες έξω από τον Άβαντα. 

Χρειάζεται να βγάλουμε συμπεράσματα; Η ταπεινή μου γνώμη, διότι δεν είμαι ειδικός στις φωτιές, είναι η εξής: Η κλίμακα των πυρκαγιών έχει αλλάξει εδώ και μερικά χρόνια. Η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα πάντα, μεταξύ αυτών και την ένταση, την έκταση και τη σφοδρότητα των πυρκαγιών. Κάποιες προτάσεις που δεν διεκδικούν ούτε την αυθεντία, ούτε το αλάθητο είναι αυτές: 

1. Σταθερή παρακολούθηση των δασών κατά την αντιπυρική περίοδο. Εδώ πρέπει να αναπτυχθεί το εθελοντικό κίνημα. Πυροφυλάκια στις πιο ψηλές κορυφές κάθε περιοχής, με 24ωρη παρακολούθηση.

2. Σε κάθε χωριό, πρέπει να δημιουργηθεί μια ομάδα άμεσης επέμβασης. Αυτό σημαίνει οργάνωση ενός σχεδίου δράσης-επέμβασης, εξασφάλιση του βασικού εξοπλισμού, εκπαίδευση και διαρκή συνεργασία και παρακολούθηση. Θα πρέπει να υπάρχουν δεξαμενές με νερό για να μπορούν να δρουν οι πυροσβέστες. Στην περίπτωση της Νίψας, επειδή από το Σάββατο δεν υπήρχε νερό, τα πυροσβεστικά οχήματα δεν μπορούσαν να προσφέρουν. Ευτυχώς ήταν εκεί οι εθελοντές που υπέδειξαν πηγάδια για την απόληψη νερού. 

3. Αξιοποίηση της τοπικής γνώσης και εμπειρίας. Στην περίπτωση της Νίψας ήλθαν πυροσβέστες από άλλες περιοχές και δεν γνώριζαν καθόλου τα μέρη, τους δρόμους κτλ. Με την εντολή εκκένωσης του χωριού, χάνεται όλη αυτή η γνώση και μειώνεται η αποτελεσματικότητα της επέμβασης. Ευτυχώς παρέμειναν οι περισσότεροι άνδρες, νέοι και μεγαλύτεροι και βοήθησαν με πολλούς τρόπους τους πυροσβέστες, ενώ έπαιξαν και πολύ σημαντικό ρόλο στην παροχή έγκυρων πληροφοριών σχετικά με την εξέλιξη της φωτιάς και στη διάσωση του χωριού.

4. Τα εναέρια μέσα είναι εντελώς ανεπαρκή, τόσο σε αριθμό όσο και σε δυνατότητες. Τα καναντέρ παίρνουν επαρκή ποσότητα νερού και μπορούν σχηματίζοντας ένα σμήνος να σβήσουν μεγάλες φωτιές. Αντίθετα, μικρότερα αεροσκάφη απαιτούν πολύ μεγάλο χρόνο ανάμεσα σε δύο ρίψεις, διότι παίρνουν λίγο νερό και το κυριότερο, γεμίζουν … με λάστιχο. Πρέπει να ενισχυθεί ο στόλος με αεροπλάνα και ελικόπτερα που μπορούν να μεταφέρουν μεγάλη ποσότητα νερού.

5. Τα επίγεια τμήματα πυροσβεστών είναι επίσης ανεπαρκή τόσο σε αριθμό όσο και σε εκπαίδευση. Χρειάζονται ενίσχυση αριθμητική, σε μέσα και σε εκπαίδευση.

6. Εθελοντισμός. Υπάρχει τεράστιο δυναμικό που δεν αξιοποιείται και αυτό είναι ιδεολογικό ζήτημα. Τα πάντα πρέπει να γίνουν εμπόρευμα για να δίνουν δουλειές;»