Η παραγωγή σε Ελλάδα και Ευρώπη μειώνεται, η επόμενη σοδειά αναμένεται ακόμα μικρότερη και οι τιμές εκτοξεύονται | Τάνια Γεωργιοπούλου - Δήμητρα Μανιφάβα
Καθώς η παραγωγή ελαιολάδου σε Ελλάδα και Ευρώπη μειώνεται και η επόμενη σοδειά αναμένεται ακόμη πιο περιορισμένη, οι τιμές εκτοξεύονται. «Αν η αγορά “δουλεύει” με την τιμή των 8 ευρώ, θα φθάσει να πωλείται στο ράφι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο 15 ευρώ το λίτρο», λένε άνθρωποι της παραγωγής.
Προβλέψεις για ακόμη πιο ακριβό λάδι
Της Τάνιας Γεωργιοπούλου - ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ
Το βασικό συστατικό της ελληνικής κουζίνας, το «μαγικό φίλτρο» της μεσογειακής διατροφής, το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, τείνει να μετατραπεί σε προϊόν πολυτελείας, καθώς η τιμή του έχει σημειώσει αύξηση έως και 30% μέσα στον τελευταίο χρόνο. Ηρθε η ώρα που θα χρειαστεί οι Ελληνες καταναλωτές να ψεκάζουν απλώς τη σαλάτα τους με το πολύτιμο προϊόν, ενώ η χώρα είναι γεμάτη ελαιώνες; Αγωνία επικρατεί σε πολλούς ανθρώπους που βρίσκονται κοντά στον πρωτογενή τομέα η άνοδος της τιμής του ελαιολάδου και σε επίπεδο παραγωγού, δεδομένου ότι οι καταναλωτές σε Ελλάδα και Ευρώπη θα στραφούν σε φθηνότερες λύσεις. «Είναι πλεονέκτημα η ποιότητα για ένα προϊόν αλλά πρέπει και να μπορείς να το αγοράσεις. Και μην ξεχνάμε ότι ζούμε σε μια εποχή που όλοι έχουν φτωχύνει», αναφέρουν.
«Αν παραμείνουν οι τιμές σε αυτό το επίπεδο θα γυρίσουμε πολλά χρόνια πίσω στην κατανάλωση ελαιολάδου στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει προσπάθεια να ενημερωθούν οι καταναλωτές και να τρώνε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο που πραγματικά έχει πιάσει τόπο. Αλλά πώς θα το τρώνε αν δεν μπορούν να το αγοράσουν;». Ο κ. Πάνος Πουρνάρας, διευθυντής μάρκετινγκ στην εταιρεία «Ελαια Σητείας», η οποία τυποποιεί και διαθέτει στην αγορά ελαιόλαδο από χιλιάδες παραγωγούς, δεν είναι καθόλου αισιόδοξος για το μέλλον του καλού ελαιολάδου τόσο στην ελληνική όσο και στη διεθνή αγορά.
«Την φοβάμαι». Η απάντηση του κ. Μανώλη Καμπιτάκη, προέδρου του Συνεταιρισμού Κάτω Ασιτών Ηρακλείου και αντιπροέδρου του Συνδέσμου Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων και Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΑΣΟΕΕ), στο πώς αντιμετωπίζει την άνοδο στην τιμή του ελαιολάδου για τους παραγωγούς, μοιάζει αναπάντεχη. «Ενα πολύ μικρό μέρος της παραγωγής έχει πουληθεί στην τιμή των 8 ευρώ. Η μέση τιμή που πήραν οι παραγωγοί για τις μεγαλύτερες ποσότητες είναι 4,80-5,00 ευρώ. Αν η αγορά “δουλεύει” με την τιμή των 8 ευρώ, θα φτάσει να πωλείται στο ράφι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο 15 ευρώ το λίτρο. Ποιοι θα έχουν τη δυνατότητα να το αγοράσουν;» αναρωτιέται.
Κανείς δεν φανταζόταν ότι η τιμή του έξτρα παρθένου ελαιολάδου θα έφτανε στα 8 ευρώ το λίτρο τον Φεβρουάριο ή και τον Μάρτιο, λέει ο παραγωγός και τυποποιητής ελαιολάδου Δημήτρης Πολυμενάκος από τη Λακωνία. «Ετσι όσοι είχαν κλείσει συμβόλαια με εμπόρους για συγκεκριμένη τιμή (σ.σ. τα συμβόλαια έχουν ρήτρα), χάνουν χρήματα. Η πλειοψηφία των παραγωγών δεν έχει απολαύσει αυτή την τιμή 8-9 ευρώ για το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους. Οι περισσότερες ποσότητες πουλήθηκαν σε χαμηλότερες τιμές», εξηγεί.
«Αν η αγορά “δουλεύει” με την τιμή των 8 ευρώ, θα φτάσει να πωλείται στο ράφι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο 15 ευρώ το λίτρο».
Την ίδια στιγμή ωστόσο οι τιμές πώλησης έχουν «διορθώσει» προς τα πάνω. «Πολλοί καταναλωτές μας τηλεφωνούν καθημερινά και μας ρωτάνε τι θα γίνει με τις τιμές. Εμείς αλλάξαμε τον τιμοκατάλογο δεδομένου ότι πλέον αγοράζουμε το ελαιόλαδο από τους παραγωγούς πάνω από 9 ευρώ, αλλά κάναμε μικρές αυξήσεις. Και συνεχίζουμε τις προσφορές για τις οποίες είχαμε συμφωνήσει. Μειώσαμε την κερδοφορία μας για να μην εκτιναχθεί η τιμή. Ομως το 4λιτρο μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες το έβρισκες στο ράφι με 35 ευρώ και σήμερα μου είπαν ότι πωλείται 49 ευρώ. Τα σούπερ μάρκετ δεν θυσιάζουν ούτε σεντ από την κερδοφορία τους», περιγράφει ο κ. Πουρνάρας που εύχεται «επιστροφή στην κανονικότητα». «Γίνεται μεγάλη προσπάθεια προώθησης του ΠΟΠ Σητείας και δεν θα βρίσκουμε αγοραστές», προσθέτει. «Πριν από ενάμιση χρόνο, την άνοιξη του 2022 η τιμή του έξτρα παρθένου ελαιολάδου ήταν στα 3,30-3,50 το λίτρο και τον Σεπτέμβρη είχε ανέβει στα 4 ευρώ. Ομως 8 και 9 ευρώ; Κανείς δεν το περίμενε».
Την αύξηση της τιμής έφερε η μειωμένη παραγωγή της εσοδείας 2022/2023 στις μεγάλες ελαιοπαραγωγικές χώρες της Ε.Ε. και κυρίως στην Ισπανία. Η Ισπανία πέρυσι είδε την παραγωγή της να καταρρέει κατά 54% και να συρρικνώνεται από 1,49 σε 0,68 εκατ. τόνους. Μεγάλη πτώση της παραγωγής κατά 27% παρατηρείται και στην Ιταλία, αλλά και στη Γαλλία και μόνο η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση της παραγωγής της και μάλιστα εντυπωσιακή, στο 42%. Ετσι πολλοί χονδρέμποροι έφτασαν στη χώρα μας αναζητώντας ποσότητες. «Αφού υπάρχουν έμποροι να αγοράσουν σε αυτές τις τιμές, όσοι έχουν ποσότητες πουλάνε», λέει ο κ. Πουρνάρας.
Ομως η επόμενη σοδειά που αναμένεται να ξεκινήσει να μαζεύεται τη δεύτερη εβδομάδα του Οκτωβρίου, προβλέπεται πολύ μειωμένη κυρίως λόγω των άκαιρων βροχοπτώσεων την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού, οι οποίες μείωσαν την ανθοφορία με συνέπεια να μειωθεί η καρπόδεση. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης με βάση τα στοιχεία των κατά τόπους υπηρεσιών εκτιμά ότι η φετινή παραγωγή ελαιολάδου δεν θα ξεπεράσει στην Ελλάδα τους 215.000 τόνους (έναντι 339.000 τόνων πέρυσι). Ο κ. Μιχάλης Καμπιτάκης εκτιμά ότι η παραγωγή θα είναι ακόμα χαμηλότερη, έχοντας ως πυξίδα ό,τι συμβαίνει στην Κρήτη. «Η παραγωγή στην Κρήτη υπολογίζαμε ότι θα ήταν 70.000-80.000 τόνους (πέρυσι 130.000). Οπως βλέπω τα πράγματα στους ελαιώνες δεν θα ξεπεράσει τους 35.000 τόνους. Σε ορισμένες περιοχές η καταστροφή είναι μεγάλη, δεν έχουν καθόλου καρπό», περιγράφει. Οι αγρότες είναι απογοητευμένοι. «Ξέρεις τι είναι να έχει το ελαιόλαδο τιμή 8 ευρώ και εσύ να κοιτάς το δέντρο σου και να μην έχει καρπούς;» συμπληρώνει.
Ανασφάλεια
Δεδομένου πάντως ότι τα στοιχεία δείχνουν μειωμένη παραγωγή και φέτος στην Ισπανία (η οποία με τις ποσότητες που παράγει διαμορφώνει την αγορά) η κατάσταση όσον αφορά τις τιμές δεν αναμένεται να αλλάξει τουλάχιστον τον επόμενο χρόνο. «Οταν ανοίξουν τα ελαιοτριβεία, τα πρώτα λάδια θα πουληθούν ακριβά και μετά θα πέσουν λίγο. Ομως όσο το ισοζύγιο, λόγω Ισπανίας, είναι ελλειμματικό δημιουργείται ανασφάλεια και όλοι θέλουν να αγοράσουν για να υπάρχουν αποθέματα. Με αυτά τα δεδομένα υπολογίζω ότι η μέση τιμή του ελαιολάδου τα επόμενα δύο χρόνια θα συνεχίσει να είναι αυξημένη κατά 50%-60%», τονίζει ο κ. Πολυμενάκος.
Γίνεται ακόμη και στόχος ληστών
Το λάδι, ο «υγρός χρυσός» όπως έχει χαρακτηριστεί τελευταία, είναι πλέον τόσο ακριβό ώστε να γίνεται στόχος ληστών, όπως τα κοσμήματα και τα ακριβά έργα τέχνης. Tα χαράματα της 30ής Αυγούστου άγνωστοι έκλεψαν περίπου 50.000 λίτρα παρθένου ελαιολάδου εξαιρετικής ποιότητας από ελαιοτριβείο της Ισπανίας στο Μαρίν Σεράνο ελ Λαγάρ. Nωρίτερα, άγνωστοι είχαν κλέψει 6.000 λίτρα παρθένου ελαιολάδου, αξίας 50.000 ευρώ, από ελαιοτριβείο στο Τεραβέρνε. Στην Ισπανία οι τιμές έχουν εκτοξευθεί. Στην περιοχή της Ανδαλουσίας έφτασαν πλέον τον Σεπτέμβριο στα 8,46 ευρώ το κιλό. Είναι οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ισπανία για το ελαιόλαδο και αντιπροσωπεύουν ένα άλμα της τιμής κατά 111% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους. Σύμφωνα με την εταιρεία πληροφοριών για την αγορά εμπορευμάτων Mintec, η παραγωγή λαδιού στην Ισπανία τη φετινή σεζόν έχει περιοριστεί περίπου στους 610.000 τόνους, έναν όγκο κατά 50% και πλέον μικρότερο από τα συνήθη επίπεδα. Εκτός από τη μείωση της παραγωγής στις άλλες σημαντικές παραγωγούς χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, πρόβλημα δημιουργεί και η απόφαση της Τουρκίας να διακόψει τις εξαγωγές λαδιού μέχρι την 1η Νοεμβρίου.
Στα 12 ευρώ/λίτρο διαμορφώνεται πλέον η μέση τιμή για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στο ράφι του σούπερ μάρκετ, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που η τιμή του προσεγγίζει τα 16 ευρώ/λίτρο, χωρίς μάλιστα να πρόκειται για βιολογικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από περίπου ένα χρόνο η μέση τιμή του βρισκόταν στα 8 ευρώ/λίτρο. Ακόμη και η τιμή του απλού ελαιολάδου, του κουπέ, προσεγγίζει τα 10 ευρώ/λίτρο στα σούπερ μάρκετ, έχοντας αυξηθεί κατά 37% περίπου από τις αρχές του χρόνου.
Την ίδια ώρα, δεν λείπουν δυστυχώς και τα φαινόμενα υπερβολικών ανατιμήσεων καθώς, όπως σημειώνουν στην «Κ» παράγοντες της αγοράς ελαιολάδου, έφτασε να πωλείται σε μεγάλη ελαιοπαραγωγό περιοχή της Ελλάδας το χύμα ελαιόλαδο προς 12,5 ευρώ/λίτρο ή προς 200 ευρώ ο 16λιτρος τενεκές –ποσότητα που διακινείται χωρίς ΦΠΑ– με το επιχείρημα ότι μπορεί να παρουσιαστούν ελλείψεις το επόμενο διάστημα. Αξίζει, βεβαίως, να σημειωθεί ότι πρόκειται για προϊόν της περυσινής παραγωγής.
Φωτ. Shutterstock.
Πάντως, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποίησης Ελαιολάδου (ΣΕΒΙΤΕΛ) επαναλαμβάνει ότι η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα επάρκειας στο ελαιόλαδο. «Ναι μεν οι πρωτοφανείς και συνεχείς αυξητικές τάσεις στις τιμές των τελευταίων μηνών δημιούργησαν αστάθεια στην αγορά και ανησυχία στους καταναλωτές, αλλά η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα επάρκειας», επισημαίνει σε ανακοίνωσή του.
Σύμφωνα με στελέχη του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποίησης Ελαιολάδου (ΣΕΒΙΤΕΛ) που μίλησαν στην «Κ», στις τιμές λιανικής που συναντούν οι καταναλωτές στο ελαιόλαδο που πωλείται από τα σούπερ μάρκετ δεν έχει μετακυλισθεί το σύνολο της αύξησης της τιμής παραγωγού. Με την εκτίμηση πάντως ότι η φετινή παραγωγή θα είναι μειωμένη και στην Ελλάδα, κάτι που συνεπάγεται περαιτέρω αύξηση της τιμής παραγωγού, εκτιμάται ότι η τιμή λιανικής θα ξεκινάει τους επόμενους μήνες τουλάχιστον από το επίπεδο των 13 ευρώ/λίτρο.
Σε μια προσπάθεια να περιοριστούν οι αυξήσεις στην τιμή λιανικής του τυποποιημένου ελαιολάδου οι εταιρείες του κλάδου ζητούν να μειωθεί προσωρινά ο ΦΠΑ στο επίπεδο του 5%-6% από το 13% που είναι σήμερα. Σημειώνεται ότι στην Πορτογαλία το ελαιόλαδο περιλαμβάνεται στα προϊόντα στα οποία ο ΦΠΑ έχει μηδενιστεί προσωρινά στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των πληθωριστικών πιέσεων, ενώ στην Ισπανία έχει μειωθεί στο 5% από 10%, μέτρο που θα ισχύσει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Το θέμα της μείωσης του ΦΠΑ, όπως και της επιτάχυνσης της επιστροφής του ΦΠΑ στις εξαγωγικές επιχειρήσεις του κλάδου, οι οποίες αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας, αναμένεται να τεθεί σε συνάντηση που θα έχει ο ΣΕΒΙΤΕΛ τις επόμενες ημέρες με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη.
