Η συζήτηση γύρω από τα ατομικά δικαιώματα -με αφορμή το νομοσχέδιο για τους γάμους ομόφυλων- καλά κρατεί. Η εκκλησία απείλησε με «ιερό πόλεμο» και η σύμπασα ακροδεξιά εμφανίζεται συμπαγής γύρω από το παλιό σύνθημα «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», ενώ ο Μητσοτάκης έχει για το νομοσχέδιο περισσότερο πονοκέφαλο από το σύνολο των αντεργατικών νόμων ακόμα και από το άρθρο 16. Όπως θα ’λεγε και ο Μπρεχτ, «τη γλίτωσε από τις τίγρεις και θα την πατήσει από τους κοριούς». Άβυσσος η ψυχή της δεξιάς! Αλλά το θεωρητικό πλαίσιο για τα δικαιώματα και τη σύγχρονη (αστική) κοινωνία εξακολουθεί να ζητά απαντήσεις που μικραίνουν ή μεγαλώνουν επικίνδυνα, δημιουργώντας σφαλερές εικόνες.
Αίφνης παρουσιάζονται δύο αποκλίσεις, δεξιού και αριστερίστικου χαρακτήρα τις οποίες οφείλουμε να προσπεράσουμε και να αποφύγουμε. Οι δεξιές, θρησκευτικές, μιλιταριστικές και σκοταδιστικές σέχτες μηδενίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αρνούνται την υπάρχουσα δημοκρατία, ζητάνε δημοψήφισμα για σιγουριά, θέλουν να μας γυρίσουν στο μεσαίωνα ή στην προκαπιταλιστική εποχή, όπου η γυναίκα ήταν τυπικό αντικείμενο και σεξουαλικός προσανατολισμός σέρτικος και νταβραντισμένος. Στην καλύτερη περίπτωση, να δώσουμε λευκή επιταγή στο Μητσοτάκη και να κρεμάσουμε τις μάγισσες και τους Ζακ στο Σύνταγμα.
Από την άλλη, ο ποικιλώνυμος αριστερισμός άσκεφτα και αλόγιστα μιλάει για «τα φοιτητά» (για να μην πει συμφοιτητές/συμφοιτήτριες), θέλει να ξαναγράψει την ιστορία και τη λογοτεχνία απαλείφοντας το αρσενικό και θηλυκό γένος. Στην ουσία είναι μία καρικατούρα της σχολής του πολιτικά ορθού και της αμερικανιάς. Εκεί όπου η εξέλιξη, η πρόοδος και ο σοσιαλισμός θεωρούνται τα τρία κακά της μοίρας μας και ο «ευτυχισμένος άνθρωπος» είναι αυτός της πρωτόγονης εποχής και των… σπηλαίων. Με το κινητό στο ένα χέρι να υμνωδείς τον Ρομπέν των Δασών. Τι αντίφαση! Αλλά η ταυτότητα (η ατομική ταυτότητα, η ομαδική, η εθνική) είναι πράγματα ιστορικά που κατακτήθηκαν με αγώνες και αίμα και δεν χαρίζονται στην ΕΕ, τις ΗΠΑ, τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό. Ο άνθρωπος στην αρχαιότητα και το μεσαίωνα δεν έχει ταυτότητα και ιδιοπροσωπία. Ο καπιταλισμός άνοιξε το δρόμο για τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Έδωσε στον άνδρα ταυτότητα, όνομα, ιδιοπροσωπία, στη γυναίκα το ίδιο. Άνοιξε σχολεία, σχολές, πανεπιστήμια κλπ. Ταυτόχρονα, μέσα στις αντιφάσεις του, εκμεταλλεύτηκε την εργατική δύναμη και άφησε σιγά-σιγά παραπάνω μόνο το κέλυφος. Τα έκανε τυπικά. Η καθολική ψήφος είναι πλέον άνιση, το λεγόμενο κοινωνικό κράτος δεν ισχύει για τους φτωχούς, η ταξικότητα διαιρεί και τέμνει κάθε πλευρά της κοινωνίας, η ισότητα έμεινε στα χαρτιά, οι επιθυμίες και τα ανθρώπινα «θέλω» περνούν από το γκισέ της τράπεζας και το κνούτο του χωροφύλακα. Πολύ περισσότερο. Χώρες κομματιάζονται, λαοί σφάζονται, παιδιά ορφανεύουν στο όνομα της ελευθερίας. Η ετερότητα, αντίθετο της ταυτότητας, έμεινε στα χαρτιά, χωρίς νόημα και περιεχόμενο.
Ο δυτικός κόσμος παραδέρνει στην πολύπλευρη κρίση του. Αρνείται τον πρώιμο εαυτό του, ολοένα και περισσότερο μεταμορφώνεται σε ένα κοινωνικό τέρας που σκορπάει φρίκη, πόλεμο, αλλοτρίωση παντού.
Στο κέντρο λοιπόν των ενδιαφερόντων και των αγώνων μας πρέπει να βρίσκονται οι καθολικές κοινωνικές ανάγκες παρμένες στο σύνολό τους. Να φέρουμε νέα ισορροπία ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους και τη φύση. Οι φασίστες και οι εκμεταλλευτές πρέπει να ηττηθούν και να συνθηκολογήσουν. Σ’ αυτό το δρόμο πρέπει να συνταχτούν όλα τα επιμέρους κινήματα, οι αντιστάσεις, οι αγώνες, οι αναζητήσεις, τα ερωτήματα, οι απορίες, γιατί θα μείνουν μετέωρες και αμήχανες στη μέση του δρόμου και εύκολα αφομοιώσιμες από τον κέρβερο του συστήματος.
Βεβαιότατα, ο ορίζοντας τον κομμουνιστών δεν είναι σαν τη Δευτέρα Παρουσία των θρησκόληπτων και των οπαδών εκ του Περισσού που αρνούνται το τώρα στο όνομα ενός απροσδιόριστου αύριο. Υπάρχει μία ιστορική γραμμή που συνδέει το χθες, το σήμερα, το αύριο. Αυτή που χωνεύει την πείρα και τη μετασχηματίζει σε θεωρία. Αυτή που έχει τον υλισμό ως πυξίδα και την κοινωνική χειραφέτηση ως σημαία. Αυτήν που θα κρατήσουμε όσο λίγοι κι αν είμαστε. Γιατί το δίκιο μάς συντροφεύει.
Θανάσης Τσιριγώτης
