Σαν σήμερα 28 Απριλίου 1941 η Κέρκυρα παραδίνεται στους Ιταλούς που αποβιβάστηκαν στο νησί με τον τότε Νομάρχη Ε. Αβέρωφ να υπογράφει το σχετικό πρωτόκολλο.
Άλλωστε ο Μουσολίνι θεωρούσε τα Επτάνησα κομμάτι της Ιταλίας με αναφορές στην Ενετική κυριαρχία από το 1204-1797 και, κυρίως, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης. Μην ξεχνάμε ότι η κατάληψη της Κέρκυρας στις 31 Αυγούστου 1923 από τους Ιταλούς, ήταν μια από τις πρώτες ενέργειες επίδειξης ισχύος του φασιστικού καθεστώτος του Μπενίτο Μουσολίνι προς τις Διεθνείς δυνάμεις, ενώ αποτέλεσε την αρχή της ιταλικής επιρροής στην περιοχή, η οποία έληξε με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αφορμή για την στρατιωτική επέμβαση στάθηκε η δολοφονία του Ιταλού στρατηγού Ενρίκο Τελλίνι στα ελληνοαλβανικά σύνορα στην Κακκαβιά.
Μετά τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού από την 28η Οκτωβρίου μέχρι την άνοιξη του 1941 στο μέτωπο της Αλβανίας, η κατάσταση έχει αλλάξει. Ήταν 20 τ’ Απρίλη του 1941 όταν ο αρχηγός της ελληνικής στρατιάς Ηπείρου Μακεδονίας, στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου μαζί με τον Παναγιώτη Δεμέστιχα και τον Γεώργιο Μπάκο, αφού πρώτα ξήλωσαν τον διοικητή Στρατιάς Ηπείρου Ι. Πιτσίκα που διαφωνούσε, υπέγραψαν στον φασίστα στρατηγό Josef «Sepp» Dietrich την παράδοση της Ελλάδας και την διάλυση του τακτικού στρατού της.
Πάντως τα σχέδια παράδοσης της χώρας είχανε μπει σε ενέργεια από τις 16 Μαρτίου του 1941, δηλαδή σχεδόν 20 μέρες πριν η ναζιστική Γερμανία εισβάλει στην Ελλάδα, και την στιγμή που ο Ιταλός επιδρομέας είχε αναχαιτιστεί από τους εφέδρους του ελληνικού στρατού στα βάθη της Αλβανίας.
Ιταλική κατοχή 28 Απριλίου 1941 – 23 Σεπτεμβρίου 1943
Δυο χρόνια και πέντε, περίπου, μήνες κράτησε η Ιταλική κατοχή. Μόνιμος στόχος από πολλά χρόνια πριν, η Κέρκυρα και τα Ιόνια Νησιά, παραδίνεται στους Ιταλούς που αποβιβάστηκαν στο νησί στις 28 Απριλίου 1941 με τον τότε Νομάρχη Ε. Αβέρωφ να υπογράφει το σχετικό πρωτόκολλο. Ωστόσο, από την 1η Νοέμβρη του 1940, τέσσερις, μόλις, μέρες μετά την κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία, η Κέρκυρα βομβαρδίζεται ανηλεώς από τους Ιταλούς. Αυτό συνεχίζεται και τις επόμενες μέρες με πολλά θύματα και καταστροφές υποδομών και κτιρίων. Ο σφοδρότερος βομβαρδισμός έγινε στις 25 Νοεμβρίου, της Αγίας Αικατερίνης, αλλά και την επόμενη μέρα με μεγάλες απώλειες και υλικές ζημιές.
Σελίδα δόξας που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή γράφεται στη Σαγιάδα στις 24 Νοεμβρίου 1940 από το «Λόχο του θανάτου», τους Ιερολοχίτες Κερκυραίους με επικεφαλής τον Δ. Λαντζίδη που επιτίθεται στα μετόπισθεν των Ιταλών, αλλά από λάθη και ασυνεννοησία αποδεκατίζεται, βοηθώντας, όμως, αποφασιστικά στην άμεση προέλαση του ελληνικού στρατού στην ήπειρο και την Αλβανία.
Ακόμα και τα Χριστούγεννα (25 – 12 – 1940) παρά την άτυπη ανακωχή, οι Ιταλοί συνεχίζουν να βομβαρδίζουν με αποτέλεσμα 21 νεκρούς, 30 τραυματίες και δεκάδες κτίρια να γκρεμίζονται.
Η επιχείρηση των Ιταλών για εξιταλισμό των Ιονίων Νήσων συνάντησε αντιστάσεις. Η πρώτη αυθόρμητη αντιστασιακή εκδήλωση έγινε στην Κέρκυρα την 1η Κυριακή του Νοεμβρίου 1941 στη γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα από τους μαθητές και τις μαθήτριες. Όταν η πομπή έφτασε στην Κάτω Πλατεία τα παιδιά εγκατέλειψαν την πομπή και συντεταγμένα βάδισαν προς την Πάνω Πλατεία τραγουδώντας «κορόιδο Μουσολίνι». Ακολούθησαν ξυλοδαρμοί – συλλήψεις – φυλακίσεις – εξορίες.
Τον Δεκέμβρη του 1941 οργανώνεται το ΕΑΜ ως η πιο μαζική οργάνωση και ένα χρόνο αργότερα, Δεκέμβρη του 1942, η Εθνική Οργάνωση Κέρκυρας (ΕΟΚ) και αργότερα τον Δεκέμβρη του 1943 ο ΕΔΕΣ. Στις 27 Νοεμβρίου 1942 αιχμαλωτίζονται περίπου 70 ΕΑΜίτες από τους ποίους οι 15 καταδικάζονται με διάφορες ποινές.
Στις 8 Σεπτέμβρη 1943 οι Ιταλοί με τον στρατάρχη Batoglio συνθηκολογούν με τους Ιταλούς και όλα δείχνουν ότι αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του πολέμου. Ο λαός της Κέρκυρας ξεχύθηκε στους δρόμους πανηγυρίζοντας ξέφρενα πιστεύοντας ότι τέλειωσε ο πόλεμος. Μόνο που θα αργήσει βασανιστικά με βαρύ τίμημα. Τώρα πια Ιταλοί και Γερμανοί βρίσκονται αντιμέτωποι.
Το πρωί της 13ηςΣεπτεμβρη 1943 οι Γερμανοί, ερχόμενοι από την Ηγουμενίτσα με δώδεκα βενζινόπλοια, επιχειρούν απόβαση στις Μπενίτσες. Η απόβαση αποκρούεται επιτυχώς από τους Ιταλούς και τους Έλληνες αντιστασιακούς και η θάλασσα γεμίζει με τα πτώματα των Γερμανών.
Τα γερμανικά αεροπλάνα στις 13 Σεπτέμβρη από το πρωί βομβαρδίζουν την Κέρκυρα. Ξημερώνοντας του Σταυρού το τοπίο είναι εφιαλτικό, η πόλη έχει παραδοθεί στις φλόγες. Δεκάδες νεκροί και τραυματίες, ανυπολόγιστες οι καταστροφές. Η Ιόνιος Ακαδημία με χιλιάδες βιβλία ανυπολόγιστης αξίας καίγεται, όπως και το Δημοτικό Θέατρο, το ξενοδοχείο Bella Venezia, ιστορικοί ναοί, αρχοντικά…ανεκτίμητα έργα τέχνης, ιστορικά κειμήλια και άλλα ων ουκ έστιν αριθμός. Βομβαρδισμοί και στις 23 και 24 του ίδιου μήνα.
Νινέττα Γ. Καββαδία
