της Νατάσας Κονδύλη*

Και φτάσαμε στις Πανελλήνιες εξετάσεις μιας ακόμη χρονιάς. Μιας χρονιάς, κατά τα λεγόμενα των μαθητών/τριών και των οικογενειών τους, ξεριζωτικής, οικονομικής και ψυχικής εξόντωσης των εφήβων που συμμετέχουν. Μιας ακόμη χρονιάς συνεχούς επένδυσης σε χρήμα, ψυχικά αποθέματα και χρόνο. Χρόνο κλεμμένο από τη ζωντάνια, την ομορφιά και τη δημιουργικότητα μιας ανήσυχης εφηβείας. 3 ώρες στις οποίες καλούνται οι μαθητές/τριες γεμάτοι/ες αγωνία να απαντήσουν σε ερωτήματα που θέτει ένα υπουργείο- κράτος με τα δικά του ιδεολογικά πρόσημα και να βαθμολογηθούν σε αυτά. Αλήθεια, ως εκπαιδευτικοί, αναρωτιόμαστε, μια που η κυβέρνηση αποφάσισε να ανοίξει το ζήτημα της βίας και των δικαιωμάτων, και επιπλέον επιχειρεί να φέρει τις εξετάσεις και στο δημοτικό, η πραγματικότητα βίας που βιώνουν τα ίδια τα παιδιά, με τη συνεχή εντατικοποίηση και μετατροπή της σχολικής τους ζωής σε μια ατελείωτη προετοιμασία εξετάσεων, πότε θα αναδειχθεί;

Με κείμενα, λοιπόν, για την καταδίκη ενάντια στη βία των γυναικών, για τον φεμινισμό-νεοφεμινισμό και για τον άντρα που βρίσκεται αντιμέτωπος με την  ανεργία η φετινή  εξέταση των μαθητών/τριών στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας. Μια έκπληξη ναι τη νιώσαμε, όχι γιατί το θέμα δεν είναι, δυστυχώς, επίκαιρο. Το ζήτημα της κακοποίησης των γυναικών, των έμφυλων διακρίσεων και των αυξανόμενων γυναικοκτονιών που συνεχώς μονοπωλούν καθημερινά τα νέα και τις συζητήσεις, ακόμη και των παιδιών μικρότερης σχολικής ηλικίας, εντός και εκτός των σχολικών μας τάξεων, καθιστά το θέμα των δικαιωμάτων των γυναικών και της ισότητας των φύλων σήμερα, κάτι, θα λέγαμε, αυτονόητο να δοθεί για προβληματισμό και ανάλυση σε ένα πανελλαδικώς εξεταζόμενο μάθημα.

Κάτι που και εμείς άλλωστε οι εκπαιδευτικοί, τόσο στην Δευτεροβάθμια όσο και στην βαθμίδα της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, καλούμαστε μόνες/μόνοι να διαχειριστούμε. Χωρίς δομές στελεχωμένες, χωρίς ένα δίκτυο συστηματικής δωρεάν δια ζώσης επιμόρφωσης και φυσικά χωρίς προσωπικό, σταθερό και μόνιμο, εκπαιδευτικών, κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων που περισσότερο από ποτέ είναι αναγκαίες/οι. Είναι ζήτημα που, πολλές φορές, το φέρνουν τα ίδια τα παιδιά, ως βίωμα για το οποίο από μικρή ηλικία προβληματίζονται, θυμώνουν ή/και φοβούνται, φορτίζονται συναισθηματικά, συγκρούονται και απορούν. Είναι αυτή η μάχη μας, στο σχολικό πλαίσιο, τέτοια βιώματα, να μη γίνονται σιωπή και τραύματα, πολλές φορές σωματοποιημένα, αλλά κριτική συνειδητοποίηση. Αφορμή δηλαδή για προβληματισμό, συζήτηση, αναζήτηση και κυρίως σκέψη για τα διάφορα φαινόμενα που τα πυροδοτούν, τις συνέπειές τους και τρόπους δράσης. Γιατί ένα παιδί ή/και έφηβος/η δεν έχει ανάγκη απλώς από κατανόηση στη βία που βιώνει ο ίδιος/η ίδια ή/και οι γύρω του. Είναι αναγκαίο για την ίδια την ψυχική ενδυνάμωση του παιδιού/εφήβου, φυσικά, πρωτίστως να ακουστεί. Είναι εξαιρετικά σημαντικό όμως, και είναι χρέος μας παράλληλα να τον/την εκπαιδεύσουμε κατάλληλα ώστε να στέκεται κριτικά και μετασχηματιστικά απέναντι στα τραυματικά αυτά βιώματα. Να μάθει, όχι απλώς να μιλά για όσα τον/την καταπιέζουν ή/και τραυματίζουν, αλλά να ονοματίζει τα φαινόμενα αυτά, να γνωρίζει τις βαθύτερες αίτιες τους, φυσικά και τους τρόπους διαχείρισης/επίλυσής τους, ώστε να μην εσωτερικοποιήσει τη βία αυτή ως κομμάτι της ταυτότητάς του.

Είναι βασική πτυχή της σχολικής μας καθημερινότητας η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση των μαθητών/τριών μας πάνω στα ζητήματα των έμφυλων διακρίσεων/στερεοτύπων, εκκινώντας και από τα ίδια τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά, του σεξιστικού κυρίαρχου πατριαρχικού λόγου, των εξουσιαστικών σχέσεων που αυτός γεννά, διαποτίζοντας κάθε φράση, «αστείο» τους, σχέση και στάση τους όχι μόνο απέναντι στον κάθε «σημαντικό άλλο» αλλά και στον ίδιο τον εαυτό τους. Είναι βίωμά μας, στο πλαίσιο αυτό, πολλές μαθήτριες και μαθητές μας να βρίσκονται παγιδευμένες/οι σε μια στερεοτυπική θέαση του κόσμου, ή/και στο ρόλο του θύματος για το οποίο νιώθουν ενοχή και είναι αγώνας μας να σπάσουν αυτή τη σιωπή, να μη ταυτιστούν με αυτή τους την εικόνα και να βιώσουν το δικαίωμα του θυμού μαζί με τη χαρά διεκδίκησης του δικαιώματός τους να υπερασπίζονται τον εαυτό τους, την διπλανή και τον διπλανό τους. Είναι μάχη καθημερινή και αγωνία μας.

Διαβάζοντας λοιπόν τα κείμενα που δόθηκαν σήμερα στις μαθήτριες και στους μαθητές για προβληματισμό και αξιοποίηση (!) στοιχείων του περιεχομένου τους, το αρχικό αίσθημα δικαίωσης για όλες αυτές τις ζωές που χάθηκαν μα και γι αυτές που μοχθούν για το αυτονόητο δικαίωμά τους στην ύπαρξη χωρίς φόβο, μετατράπηκε σε συλλογικό θυμό.

Πώς λοιπόν λειτουργεί, αναρωτιόμαστε, στον ψυχισμό εφήβων ένα κείμενο που ταυτίζει το σύγχρονο φεμινιστικό κίνημα, τα όσα έχει κατακτήσει και τους αγώνες που δίνονται, ακριβώς για να κατακτηθεί το δικαίωμα να μιλούν χωρίς φόβο και ενοχή, με κάτι «καταστροφικό»; Είναι καταστροφικό άραγε το ότι κατακτήθηκε με αυτούς ακριβώς τους «ενοχλητικούς» αγώνες το να σπάσει η σιωπή κάθε καταπιεσμένης θηλυκότητας και ύπαρξης διεκδικώντας ζωή αντί για θάνατο;

Τί μηνύματα δίνει σε έφηβες/ους ένα κείμενο που χωρίς κανένα κριτικό πλαίσιο απλώς αναπαράγει πτυχές του κακοποιητικού κυρίαρχου πατριαρχικού λόγου περί «φεμινιστικών υπερβολών» και ενός «πάθους» μάλιστα για «θυματοποίηση»(!!!) των γυναικών του σύγχρονου «κακού φεμινισμού» (της «μη χαράς» που ο παλιός καλός είχε), την ίδια χρονική στιγμή που οι στατιστικές θανάτων καθιστούν και νομικά τον όρο γυναικοκτονία, δυστυχώς, επιβεβλημένο και στη χώρα μας;! Αλήθεια στους πόσους θανάτους «επιτρέπεται» ο θυμός;!

Σε τι είδους «χαρούμενα» κινήματα «επιτρέπεται» να χωρέσουμε προκειμένου να μην προσβάλλουμε το αντρικό φύλο, ενδεχομένως και να μην το ταράζουμε, μια που είμαστε «όλοι άνθρωποι»; Αρκετά προβλήματα, όπως φαίνεται και από ολόκληρο το 3ο κείμενο, έχουν και οι άντρες εξάλλου να διαχειριστούν (κάνοντας βόλτες με το αμάξι τους, από απόγνωση για την ανεργία που τους χτυπά στον «αντρισμό»), ενώ και στο 1ο κείμενο- «άλλοθι », μάλιστα, αναφέρεται η σκέψη για «συμπόνοια» στις γυναίκες για την «μεγαλύτερη αδικία που υπήρξε από καταβολής κόσμου» και «προσπάθεια (!) οραματισμού δικαιοσύνης».

Να ενημερώσουμε λοιπόν τους/τις εκπροσώπους της «αριστείας» που θεώρησαν κατάλληλο αυτό το περιεχόμενο για να δώσουν «τροφή για σκέψη» στους μαθητές/τριες μας για την ισότητα των φύλων (αναμειγνύοντας γυναικεία κακοποίηση, κριτική στο σύγχρονο φεμινιστικό κίνημα και στο «πάθος για θυματοποίηση» αλλά και την ανεργία των αντρών ως ζήτημα που συγκρούεται με τη στερεοτυπική εικόνα που έχουν οι ίδιοι, ίσως και άλλοι/ες για τον εαυτό τους ) πως:

-το ότι «είμαστε όλοι άνθρωποι», όπως λέγεται στο κείμενο ως υπενθύμιση στις «κακές και υπερβολικές νεοφεμινίστριες» που έχουν αναγάγει σε «ιδεολογία» και «εύσημο»(!) την θυματοποίησή τους, στην ίδια συγκυρία που μετράμε τη μία δολοφονία μετά την άλλη και δίνεται μάχη εντός και εκτός των σχολείων και της κοινωνίας για όλη τη δομική βία που εκδηλώνεται σε κάθε πτυχή της ύπαρξής μας, αποτελεί κακοποιητικό λόγο, νομιμοποιεί και ενισχύει τη βία που υφίστανται οι γυναίκες/θηλυκότητες/ΛΟΑΤΚΙ άτομα και αποτελεί ευθεία προσβολή σε κάθε ύπαρξη που δεν πρόλαβε να ζήσει μα και σε αυτές που μάχονται ή προσπαθούν να βρουν τη δύναμη και τους όρους να το κάνουν.

-στους σύγχρονους φεμινιστικούς αγώνες που αποτελούν συμπλήρωμα και συνέχεια τόσο των εκπαιδευτικών, των εργατικών όσο και των κοινωνικών αγώνων για παιδεία, εργασία και ζωή με δικαιώματα, ελευθερία και αξιοπρέπεια, οι άντρες που «έλυσαν» τον «διαχωρισμό» αυτό που το ίδιο το κείμενο αναπαράγει εντέχνως, στέκονται πλάι στις γυναίκες, ως συστατικό κομμάτι του σύγχρονου φεμινιστικού κινήματος, και την ανεργία τους, τις πολιτικές αιτίες της οποίας γνωρίζουν πολύ καλά, δεν την κάνουν «βόλτα», ούτε την «κρύβουν», μα την αντιμετωπίζουν συλλογικά με τον ίδιο απαιτούμενο θυμό που όλες και όλοι οφείλουμε να έχουμε απέναντι σε κάθε εξουσία που επιχειρεί να ορίσει και να στερήσει τις ζωές μας.

-Τέλος, να ενημερώσουμε πως ιστορικά η ανθρωπότητα και ο πολιτισμός δεν κατακτήθηκε με «προσπάθεια οραματισμού», «τσάι και συμπάθεια» μα με συλλογικούς αγώνες, στους οποίους οι άνθρωποι που βίωναν καταπίεση, σε πρώτο επίπεδο, θύμωσαν για να βρουν τη δύναμη έπειτα να κατακτήσουν το κλεμμένο δικαίωμα τους στη χαρά και στη ζωή. Είναι η ίδια η ιστορία που διδάσκουμε στα παιδιά μας. Γιατί η χαρά είναι πράγματι δικαίωμα. Όλων. Είναι ο προορισμός μας. Είναι η ακριβή υπόσχεσή μας σε όσες χάθηκαν και σε όσες είναι ακόμη εδώ παλεύοντας.

Να ΄μαστε εμείς η ζωντανή ανάσα και φωνή τους και μην σταματήσουμε ποτέ να ΄μαστε αρκετά θυμωμένες ώστε να μετράμε… και να μην λείπει, επιτέλους, καμία… να είναι όλες εδώ.

Να μας συγχωρείτε, λοιπόν, μα είμαστε θυμωμένες!

Υ. Γ.  Διαβάζουμε στην ανακοίνωση από το κέντρο ΔΙΟΤΙΜΑ

«Με δεδομένο ότι οι φεμινισμοί όλων των κυμάτων και όλων των εποχών επέμεναν και επιμένουν «στην ελευθερία, στη δυνατότητα να αλλάξουμε τα πράγματα» θα συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε ώστε αντίστοιχα κείμενα και αντιλήψεις που επιδιώκουν να σωφρονίσουν τα νέα φεμινιστικά κινήματα, να ενοχοποιήσουν τόσο τις επιζώσες για το βίωμα τους όσο και τις φεμινίστριες για τους αγώνες τους, να μην έχουν θέση σε καμιά βαθμίδα της εκπαιδευτικής διαδικασίας.”»

Συμπληρώνουμε, λοιπόν, και εμείς ως παιδαγωγοί της πράξης και της χειραφέτησης πως θα συνεχίσουμε αταλάντευτα μαζί με τα φεμινιστικά, εργατικά και κοινωνικά κινήματα να διατηρούμε αυτό το δικαίωμα και τη δυνατότητά μας να αλλάζουμε τα πράγματα, προκειμένου η ελευθερία και η χαρά να επιστρέψει στις ζωές των παιδιών μας, σ έναν κόσμο που τα όνειρά τους και η αλήθεια τους δεν θα εξετάζεται, δεν θα βαθμολογείται και δεν θα κατηγοριοποιείται, αλλά θα γιορτάζεται με την χαρά που της αξίζει. Με τη χαρά που μας αξίζει!

• Εκπαιδευτικός