Του Θανάση Τσιριγώτη*

Ο Φώτος Γιοφύλλης γεννήθηκε το 1887 στους Αγίους Δούλους και πέθανε στην Αθήνα. Το πραγματικό του όνομα ήταν Σπύρος Μουσούρης και κατάγονταν από οικογένεια δικαστικών.

Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής και γλυπτικής. Το 1907 μετακόμισε στην Αθήνα και σπούδασε στη Φιλοσοφική και νομική σχολή. Άρχισε να δουλεύει ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Ακρόπολη» και υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της Ένωσης-Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων (ΕΣΗΕΑ).

Το 1921 ίδρυσε κι εξέδωσε το περιοδικό «Πολιτισμός» και το 1929 το περιοδικό «Πρωτοπορία». Στη διάρκεια της Κατοχής ανάπτυξε αντιστασιακή δράση με αποτέλεσμα να φυλακιστεί από τους Γερμανούς. Η πρώτη ποιητική συλλογή του κυκλοφόρησε το 1913 με τίτλο «Αρχοντικά». Στη δεκαετία του 1960 ασχολήθηκε με την ιστορία της νεοελληνικής τέχνης και τη λαογραφία των Επτανήσων.

Συνολικά συνέγραψε 76 τόμους βιβλίων, ενώ το έργο του βραβεύτηκε από την Ελληνική Γλωσσική Εταιρεία το 1925. (Αξίζει το χωριό να τιμήσει τον Φώτο Γιοφύλλη)

ΦΩΤΟΣ ΓΙΟΦΥΛΛΗΣ

«Εδώ Πολυτεχνείο»

Στον άγιο ήχο της φωνής: «Εδώ Πολυτεχνείο!...»

στο κάλεσμα της νιότης μας, που φέρνει προς το φως

άστραψε σ’ όλες τις ψυχές τ’ άφταστο μεγαλείο

της Λευτεριάς και ξέσπασε κάθε καημός κρυφός!

Τ’ ατράνταχτα τα στήθια σας, παιδιά, γινήκαν κάστρα,

και πάλεψαν σκληρά κι ορθά με τανκς και με πιστόλια

σαν η ψυχή σας έφερνε στον ουρανό και στ’ άστρα

το θρίαμβο της Λευτεριάς, μες σε βροχή από βόλια.

Στα παλληκάρια που’ πεσαν στην άνιση την πάλη

δόξα τούς πρέπει και τιμή μες σε χιλιάδες χρόνια!

Μα και σε σας που ζήσατε, για να χαρείτε πάλι

ολάκαιρη την Λευτεριά, την πάμφωτη κι αιώνια!...

                                                            Ραφήνα, Τρύγος 1974 

Από τον τόμο Αντιφασιστικά ’67-’74, εκδ. Γραμμή, 1984

Εργογραφία
Την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της λογοτεχνίας πραγματοποίησε το 1905 με τη δημοσίευση ενός ποιήματος στην Εφημερίδα των Ειδήσεων» της Κέρκυρας. Ακολούθησαν δημοσιεύσεις του στο περιοδικό «Νουμάς». Έγραψε και δημοσίευσε μελέτες για την ελληνική τέχνη ποιητικές συλλογές, πεζογραφήματα, έργα για το θέατρο, διηγήματα, κριτικές, ταξιδιωτικά, ανθολογίες κι έκανε μεταφράσεις αρχαίων τραγικών, όπως των Λουκιανού και Αριστοφάνη. Τα βιβλία του, πρωτότυπα και μεταφράσεις, αριθμούν 76 τόμους, ενώ έχουν καταχωρηθεί κείμενα του σε διάφορες ανθολογίες. Ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις από το 1926 έως το 1932, ενώ πήρε μέρος και σε ομαδικές εκθέσεις.

Χαρακτηρίστηκε λυρικός ποιητής που εντάσσεται στη μεσοπολεμική γενιά του 1920-30, όπως οι Ιωάννης Γρυπάρης, Κώστας Χατζόπουλος, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Λάμπρος Πορφύρας, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Ρώμος Φιλύρας, Ρήγας Γκόλφης, Απόστολος Μελαχρινός, Κώστας Ουράνης, Κώστας Καρυωτάκης, Κ.Καθραίος, Αχιλλέας Παράσχος, Τέλλος Άγρας και η Μαρία Πολυδούρη. Η ποιητική του έχει εξάρσεις που άπτονται του ρομαντισμού αλλά ταυτόχρονα συμπλέκει αριστοτεχνικά τα προστάγματα του μετασυμβολισμού.

Το 1913 κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο

«Αρχοντικά».
Ακολούθησαν οι συλλογές

«Συνθέματα», το 1916,
«Το τραγούδι της Κοντέσσας», το 1920,
«Ανησυχίες», το 1923,
«Μοντέρνες αγάπες και χρώματα», το 1926,
«Το τάραγμα του νερού», το 1934,
«Αγώνες και αγωνίες», το 1946,
«Ποίηση Μισού Αιώνα 1906-1956», το 1964, στο οποίο περιλαμβάνονται όλες μαζί οι έως τότε ποιητικές του συλλογές,
«Φρέσκες φωνές», το 1970.
Έγραψε πεζογραφήματα και διηγήματα, μελέτες και ανθολογίες. Ενδεικτικά

«Το φετίχ», το 1915,
«Στο λιμάνι της αγάπης»,
«Το άγιο παπούτσι»,
«Τρία μυθιστορήματα»,
«Ναπολέων Λαπαθιώτης». Άγνωστο πότε γράφτηκε και πού δημοσιεύτηκε πρώτη φορά,
«H Ελληνική ξυλογραφία», το 1951,
«Γράμματα του Άγ­γελου Σικελιανού», το 1952,
«Τοπωνυμικό της νήσου Ιθάκης και επώνυμα Ιθακήσια»,
«Η Ζωγραφική στην Κέρκυρα», το 1958,
«Ιστορία της νεοελληνικής τέχνης (ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής και διακοσμητικής) 1821-1941», δίτομο έργο, το 1962, εκδόσεις «Tο Ελληνικό Βιβλίο».