Γράφει ο Χρήστος Γαρουνιάτης
Σαν σήμερα πριν από πενήντα χρόνια στη Ρωσία, την 1η Αυγούστου 1973, στα εβδομήντα του χρόνια «έφυγε», βάζοντας ο ίδιος τέρμα στη ζωή του, εκείνος ο κομμουνιστής λαϊκός ηγέτης που τα χρόνια 1936-1939 της μεταξικής δικτατορίας στο μπουντρούμι της Κέρκυρας έγραψε μελέτη για τον Κωστή Παλαμά νικώντας την εξοντωτική απομόνωση και οδηγήθηκε στη συνέχεια από την Αθήνα στο εφιαλτικό Νταχάου, ενώ είχε σαλπίσει την Αντίσταση στους φασίστες εισβολείς. Ο Νίκος Ζαχαριάδης βέβαια.
Με γράμμα του στις 31 Οκτωβρίου 1940 είχε καλέσει «ο κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό, καλύβα με καλύβα, η κάθε πόλη, σπίτι με σπίτι, πρέπει να γίνει φρούριο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα».
Τρίτο γράμμα που ο Γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, πριν παραδοθεί από τους διώκτες του στους Γερμανούς κατακτητές, είχε μπορέσει να στείλει από τα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας της Αθήνας, όπου ήταν κρατούμενος υπό την ευθύνη του εκπαιδευμένου στη Γερμανία από τη Γκεστάπο για τη δίωξη των αντιφρονούντων Κερκυραίου επικεφαλής της Διεύθυνσης δίωξης κομμουνιστών Σπύρου Παξινού, απευθυνόταν σε μια Οργάνωση κομμουνιστών φοιτητών της Αθήνας και κατέληγε έτσι: «Ακόμα, μην ξεχνάτε ούτε στιγμή τους φυλακισμένους και εξορίστους μας. Στην Κέρκυρα κάθε στιγμή η ζωή των καλύτερων παιδιών μας είναι σε άμεσο κίνδυνο από το μαχαίρι του Μεταξά και τις μπότες του Μουσσολίνι (...) Εγώ είμαι γερός και καλά. Όλη μου η σκέψη και η καρδιά μου είναι στο Κόμμα, όπως και η ζωή μου είναι δοσμένη σ' αυτό».
Η επιστολή αυτή του - εικονιζόμενου πιο πάνω - ηγέτη του ΚΚΕ γράφτηκε στις 15 Ιανουαρίου 1941. Ήλθε στη δημοσιότητα δεκαεπτά μήνες αργότερα, σε θέμα που παρουσίασε τον Ιούνιο του 1942 η «Κομμουνιστική Επιθεώρηση».
Από τις 20 Μαΐου 1941 ο Ν. Ζαχαριάδης είχε μεταφερθεί στο γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου της Βαυαρίας.
Εκεί, άλλοι Έλληνες κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων ένας - ο πιο πάνω εικονιζόμενος - που έλεγε κατόπιν στην Κέρκυρα πως δεν γνώρισε άλλον τόσο γενναίο και πιστό στον λαό άνθρωπο, σχημάτισαν άτυπη «φρουρά» για την προστασία και σωτηρία του. Το πρόσωπο αυτό ήταν ο πρόεδρος του κερκυραϊκού παραρτήματος της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) επί αρκετά χρόνια και πρώην εξόριστος στη μαρτυρική κερκυραϊκή νησίδα Λαζαρέτο τα χρόνια της ιταλικής κατοχής Γιώργος Λεβέντης (1916-2000). Πρόκοψε στη ζωή του, όπως συνηθίζουμε να λέμε για όσους καταφέρνουν να γίνουν επιχειρηματίες, μα δεν μπόρεσε να βγάλει από την ψυχή του τον Ν. Ζαχαριάδη και το ΚΚΕ.
Ίδια γνώμη για τον τότε ηγέτη του ΚΚΕ, παρά τα όσα πολιτικά λάθη δικαιολογημένα και αδικαιολόγητα είχαν φορτωθεί εν τω μεταξύ σ' εκείνον, είχε και ο - πιο πάνω εικονιζόμενος - πρώτος Γραμματέας της κερκυραϊκής Οργάνωσης του ΚΚΕ μετά τη χούντα των συνταγματαρχών και φυλακισμένος κι αυτός στο Λαζαρέτο επί κατοχής. Ο Βλάσης Παπίγκης (1922-2001), που θεωρούσε το 1995 ότι η Σοβιετική Ένωση θα «έπεφτε» και συνέδεε την καταστροφική «περεστρόικα» της τελευταίας φάσης της με τη λεγόμενη «στροφή προς μη σοσιαλιστικές επιλογές ανάπτυξης» που άρχισε να υλοποιείται το 1956 και στην οποία ο Νίκος Ζαχαριάδης, ως πιστός στις αρχές του Λένιν Έλληνας κομμουνιστής, είχε ανοιχτά διαφωνήσει, με πνεύμα αληθινής πατριωτικής και διεθνιστικής σοσιαλιστικής αλληλεγγύης και ευθύνης.
Πολιτικός πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση ο - εικονιζόμενος - Κερκυραίος μαχητής του ΕΑΜ και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας τα χρόνια του ταξικού εμφυλίου πολέμου Προκόπης Κάντας (1926-2016) το 1956 είχε υπερασπιστεί εξάλλου τις θέσεις του Ν. Ζαχαριάδη για τον σοσιαλισμό και είχε επικρίνει τα μέτρα σειράς σοβιετικών αρχών εναντίον του, τα οποία, σε συνδυασμό βέβαια με γνωστές αστήρικτες κατηγορίες που είχε δεχθεί από το ίδιο του το Κόμμα, είχαν ως τραγική κατάληξη την αυτοκτονία του το 1973 στο Σοργκούτ της Σιβηρίας.
Παρέμεναν στο κερκυραϊκό κάτεργο δέσμιοι κορυφαίοι λαϊκοί αγωνιστές και στελέχη του ΚΚΕ, όταν ο Ν. Ζαχαριάδης τον Ιανουάριο του 1941 ζήτησε σε επιστολή του να φροντίσουν για εκείνους. Ανάμεσά τους ήταν και ο Βασίλης Νεφελούδης (1906-2004), που παραδόθηκε από προδοτικές αρχές του νησιού στους Ιταλούς κατακτητές.
Στο συγκλονιστικό βιβλίο του για τη φυλακή της Κέρκυρας «Ακτίνα Θ' - Αναμνήσεις» ο Β. Νεφελούδης, που κρατήθηκε φυλακισμένος και «πέρασε» κρατούμενος επίσης από το γειτονικό νησί των Παξών και από το Λαζαρέτο, έγραψε μεταξύ άλλων για τον Ν. Ζ., με κάποιες επιλογές του οποίου στη φυλακή είχε διαφωνήσει, ενώ αργότερα ήλθαν σε ρήξη: «Ξημέρωσε η τρίτη μέρα στο κελί της απομόνωσης. Από τους τρεις παλιούς που βρήκαμε εκεί, καμιά πρωτοβουλία, μέχρι τη στιγμή, για επαφή και συνεννόηση. Εγώ διακινδύνευσα ένα μήνυμα στον Ζαχαριάδη από την πρώτη κιόλας μέρα που μας έφεραν στη Θ'. Αντιλήφθηκα πως στο κελί που ήταν κολλητό με το δικό του έκλεισαν τον Κ(......). Προφανώς αυτό έγινε με σύσταση της Ασφάλειας. Το θεώρησα επικίνδυνο και του μήνυσα: "Προσοχή. Ο διπλανός σου, Κ(.......), έκανε δήλωση απ' την Αθήνα". Ήμουν βέβαιος πως πήρε το μήνυμά μου. Αλλά από την πλευρά του δεν υπήρξε απάντηση. Κι ύστερα απ' αυτό δεν αποφάσιζα να χρησιμοποιήσω δεύτερη φορά τον ίδιο δρόμο». Τέτοιες ήταν οι συνθήκες της κράτησής τους από τη δικτατορία Μεταξά στο αγγλικό μπουντρούμι.
Αναφερόμενος και σ' εκείνους και σε όλους τους επώνυμους και ανώνυμους λαϊκούς αγωνιστές των δεκαετιών 1930-1950 ο Β. Ν. έχει τονίσει: «Πιστεύω ακράδαντα ότι η θυσία τους δεν ήταν μάταιη, ακόμα και αν δεν έχει ωριμάσει ο γλυκός καρπός αυτής της θυσίας. Πιστεύω ότι ο δρόμος που πορεύθηκαν ήταν ο σωστός. Και πως, τελικά, ο αγώνας για την ελευθερία θα θριαμβεύσει».
Ο Β. Ν. απέδωσε με οξείς τόνους στον Ν. Ζαχαριάδη διάφορες αιτιάσεις του για επιμέρους ζητήματα πολιτικών επιλογών προσώπων σε εκείνες τις συνθήκες, αλλά φυσικά δεν αμφισβήτησε τον ηρωισμό του και τις μάταιες - και πολλές - προσπάθειες του καθεστώτος να τον λυγίσει. Έναν ηρωισμό του Ν. Ζ. και άλλων κρατουμένων που ο απόηχός του έσπαζε τις μάντρες της φυλακής κι έφτανε σ' όλο το νησί, σε συνθήκες όπου οι συλλήψεις κομμουνιστών και άλλων δημοκρατών δεν έλεγαν να σταματήσουν και βέβαια κάποιοι υπέκυπταν στις πιέσεις. Υπήρχαν Κερκυραίοι που έβρισκαν τον τρόπο, τότε, να τους στέλνουν τρόφιμα. «Έφταναν πορτοκάλια, των οποίων οι φλούδες τρώγονταν βουτηγμένες σε λάδι», ανέφερε χαρακτηριστικά γι' αυτό το ζήτημα, μεταξύ άλλων, ο Β. Ν.
Εκείνη την περίοδο δύο Κερκυραίοι ναυτεργάτες έπεφταν σε μάχες στον ισπανικό εμφύλιο πολεμώντας με τους Δημοκρατικούς εναντίον των φασιστικών στρατευμάτων του Φράνκο, ως συμμαχητές σε ελληνικό λόχο που έφερε στην πρώτη φάση του το όνομα «Νίκος Ζαχαριάδης», προς τιμήν του φυλακισμένου ηγέτη των Ελλήνων κομμουνιστών. Ήταν ο Αντώνης Καββαδίας και ο Χρήστος Καββαδίας. Από τη νότια Κέρκυρα. Αδέλφια. Το όνομά τους έχει δοθεί σε δρόμο στη γενέθλια γη τους περιοχή της Λευκίμμης. Σκοτώθηκαν από εχθρικά πυρά τα χρόνια 1937 και 1938.
Το 1944 η εφημερίδα «Νέα Ζωή» της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Κέρκυρας του ΚΚΕ σε επετειακό δημοσίευμα φύλλου της για την 28η Οκτωβρίου απέδιδε ορθώς στον ηγέτη του, ως προπολεμική θέση του για τη διαφαινόμενη πριν συντελεστεί ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδας, τα εξής λόγια, αναφέροντας ως ημερομηνία που ειπώθηκαν την 12η Ιουνίου 1939:
«Ανατρέποντας τη διχτατορία, μόνον έτσι θα κάνουμε δυνατή την υπεράσπιση της λευτεριάς μας, κι' ας είνε ο Μουσολίνι δέκα φορές πιο εξοπλισμένος. Είμαστε μεις εκατό φορές πιο αποφασισμένοι να πεθάνουμε παρά να σκλαβωθούμε».
Ήταν ίσως λόγια του «βγαλμένα» το 1939 από τη φυλακή μέσω συντρόφου του Κερκυραίου ή άλλου και σωσμένα και διαδεδομένα στο νησί από στόμα σε στόμα είτε τυπωμένα;
Ίσως είχαν κυκλοφορήσει από το ΚΚΕ ατύπως - πράγμα που θεωρούμε πιθανότερο - και επί Κατοχής, πριν δημοσιευτούν στο πλαίσιο επίσημης εκδοτικής δραστηριότητας, που είναι γνωστό ότι υπήρξε δύο σχεδόν χρόνια αργότερα.
Δεν καταφέραμε να διασταυρώσουμε κάποιαν εκδοχή, παρότι το επιχειρήσαμε.
Το συγκεκριμένο φύλλο της εφημερίδας των Κερκυραίων κομμουνιστών φέρει ημερομηνία 30 Οκτωβρίου 1944. Το δημοσιευόμενο απόσπασμα θέσεων του Ν. Ζ. προέρχεται από κείμενο που όντως έγραψε στο κάτεργο της Κέρκυρας, ολοκληρώνοντάς το στις 12 Ιουνίου 1939. Το κείμενό του αυτό εκδόθηκε στην Αθήνα ωστόσο, εξ όσων γνωρίζουμε, το 1946. Είχε τον χαρακτήρα μπροσούρας και έφερε τον τίτλο «Θέσεις για την Ιστορία του ΚΚΕ».
Επρόκειτο για μικρό δοκίμιο που ο ηγέτης του ΚΚΕ μπόρεσε κι έγραψε φυλακισμένος στη διαβόητη Ακτίνα Θ' των κερκυραϊκών φυλακών, όπως εξηγεί η έκδοση του 1946, ξεκινώντας το επτά περίπου μήνες νωρίτερα από τον Ιούνιο του 1939, τη μέρα που μέσα στις φυλακές δολοφονήθηκε ο επίσης έγκλειστος εκεί Γραμματέας της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) Χρήστος Μαλτέζος (1906-1938).
Αναφέρει το κείμενο του Ν. Ζ.: «Η ιστορία αυτή "σκαρώθηκε" για τα 20χρονα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας. Τη μέρα κείνη, στις 22 Νοέμβρη 1938, εδώ στην Κέρκυρα ένας ήρωας, ο Χρήστος Μαλτέζος, πέθαινε. Και ένας προδότης, ο Μ(.......), έκανε δήλωση. Συμβολική σύμπτωση. Αναδείχνοντας τέτιους ήρωες, και ξεκαθαρίζοντας τέτιους προδότες, το ΚΚΕ στέρεα, ακλόνητα, αποφασιστικά βαδίζει προς τη νίκη, παρ' όλες τις δυσκολίες, τις θυσίες και τις προδοσίες. Ο εργαζόμενος λαός βλέπει, πιστεύει και ακολουθεί τους ήρωες και φτύνει τους προδότες. Στην άσβεστη θύμηση των ηρώων μας αυτών και τον ανεξίτηλο στιγματισμό των προδοτών, αφιερώνεται η ιστορία τούτη». Εξηγούσε πως η ιστορική καταγραφή γράφτηκε «στις συνθήκες» της ακτίνας Θ' και υποχρεωτικά αποτελούνταν από «σύντομες και γενικές θέσεις».
Ενώ η δικτατορία και αστικές πολιτικές δυνάμεις «χάιδευαν» τον γερμανικό και τον ιταλικό φασισμό και καθησύχαζαν τον λαό, εκείνος χωρίς αυταπάτες για το τι θα ακολουθούσε καλούσε, μεταξύ άλλων, σε «πανελλαδική παλλαϊκή πανστρατιά, που με τη βοήθεια του παγκόσμιου αντιφασισμού θα χαλάσει τα σχέδια του Μουσολίνι και του Χίτλερ», αναδεικνύοντας παράλληλα τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα των πολεμικών αναμετρήσεων της Δύσης.
Κι αν με όλα αυτά ο Ν. Ζ. είχε γίνει για κάποια λαϊκά στρώματα του νησιού μία φορά θρύλος πριν ακόμα ο φασισμός επιτεθεί στην Ελλάδα, έγινε για πολλαπλάσιο μέρος του δημοκρατικού και ΕΑΜικού λαού του νησιού δέκα φορές θρύλος μετά την επιστροφή του από το Νταχάου στην Ελλάδα, που εξασφαλίστηκε με διασυμμαχική συμφωνία των νικητών του Μεγάλου Πολέμου και έγινε πραγματικότητα στις 29 Μαΐου 1945. Σε μια Ελλάδα και μια Κέρκυρα, βέβαια, όπου, καθώς με τη βοήθεια και των αγγλικών όπλων η αστική τάξη στερέωνε την εξουσία της και οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης καταδιώκονταν απηνώς, ο δημοκρατικός λαός της χώρας και του νησιού ίσως ακόμη περισσότερο είδε - είχε ανάγκη να δει - τον ηγέτη του ΚΚΕ ως σωτήρα, περίπου, που με το κύρος και την χαρισματική του προσωπικότητα θα μπορούσε, ενώ φυσικά δεν ήταν προσωπικό το ζήτημα, να αλλάξει τη φορά των πραγμάτων.
Ήδη τον Νοέμβριο του 1944, έξι εβδομάδες περίπου μετά την απελευθέρωση της Κέρκυρας από τους ναζί, είχαν αρχίσει στο νησί οι συλλήψεις και φυλακίσεις Κερκυραίων υποστηρικτών του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Η «Νέα Ζωή» τιτλοφορούσε σχετικό δημοσίευμα, σε φύλλο που εξέδωσε στις 4 Δεκεμβρίου 1944, ως εξής: «Το κελλί του αρχηγού μας σ. Ζαχαριάδη ξαναφιλοξενεί αγωνιστές του λαού».
Η αφορμή ήταν μια προκήρυξη της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Κέρκυρας, που ζητούσε την πλήρη εφαρμογή των αποφάσεων της κυβέρνησης «εθνικής ενότητας» των Αθηνών για τον σεβασμό των ελευθεριών του λαού. Θεωρήθηκε από τις αρχές «δυναμένη να εξεγείρει εις εμφύλιον πόλεμον»!
Παρά το πογκρόμ διώξεων που ακολούθησε, αγωνιστές του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στην Κέρκυρα συνέχιζαν φυσικά και στις αρχές και στα μέσα του 1945 να υπεραμύνονται των λαϊκών δικαίων.
Η εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας «Η Φωνή του Λαού», παρ' όλο που δεχόταν καταστροφικές επιθέσεις, υποστήριζε και τη διάδοση βιβλίων. Ένα από εκείνα ήταν του Νίκου Ζαχαριάδη, είχε γραφτεί στη φυλακή του νησιού στη διάρκεια της τρίχρονης περίπου κράτησής του και το είχαν κυκλοφορήσει στα τέλη του 1944 τότε, τις αρχές του 1945, συναγωνιστές του στην Αθήνα.
Μέσα στο κάτεργο του νησιού ο Ν. Ζ. είχε γράψει μελέτη για το έργο του μεγάλου ποιητή Κωστή Παλαμά. Ο τίτλος της; «Ο αληθινός Παλαμάς». Την έγραψε με σκληρό μολύβι σε κομμάτια χαρτιού και λευκό πανί στη φυλακή της Κέρκυρας. Άγνωστο πώς, το έργο είχε κυκλοφορήσει για πρώτη φορά προς τα τέλη της μεταξικής δικτατορίας σε δακτυλογραφημένα και πολυγραφημένα αντίτυπα, πριν δημοσιευτεί μέρος του στο παράνομο περιοδικό «Πρωτοπόροι» τα τέλη του 1943 και κυκλοφορήσει σε απελευθερωμένες ελληνικές πόλεις τον Ιούλιο του 1944, για πρώτη φορά ως βιβλίο, από τις εκδόσεις «Κόκκινη Σημαία».
Όπως ήταν αναμενόμενο λοιπόν, σκόρπισε ενθουσιασμό και ελπίδες σε ευρεία τμήματα του πληθυσμού και της Κέρκυρας η επιστροφή του ηγέτη του ΚΚΕ από το Νταχάου. «Φτάνει ο Ζαχαριάδης», τιτλοφορούσε η «Νέα Ζωή» των κομμουνιστών του νησιού, με έντονα γράμματα, πρωτοσέλιδο - δυσδιάκριτο σε λίγα σημεία λόγω προβληματικής διάσωσης του φύλλου - δημοσίευμα της στο φύλλο της με ημερομηνία 30 Μαΐου 1945.
Οι πληροφορίες για τη διασυμμαχική συμφωνία Σοβιετικής Ένωσης - Αγγλίας - ΗΠΑ περί της μεταφοράς του και για την ημερομηνία της άφιξής του στην Αθήνα ήταν ακόμη συγκεχυμένες. Όταν η εφημερίδα τυπωνόταν, ο Ν. Ζ. μάλλον αποβιβαζόταν με «συμμαχικό» αεροπλάνο στην Αθήνα. «Τηλεγραφήματα που έφτασαν από το Παρίσι», έγραφε η εφημερίδα επικαλούμενη πηγές στην Αθήνα χωρίς να προσδιορίζει ημερομηνίες, «λένε ότι έφτασε εκεί με αμερικανικό αεροπλάνο ο Αρχηγός του ΚΚΕ σ. Νίκος Ζαχαριάδης. Ο σ. Ζαχαριάδης έκανε δηλώσεις στο γαλλικό τύπο και συζήτησε με τον Έλληνα Πρεσβευτή. Περιμένεται να φτάσει εδώ με αμερικανικό (σ.σ. βρετανικό) αεροπλάνο μέσω Γαλλίας».
Στο νησί, όπως και γενικότερα βέβαια, είχαν ήδη ξεκινήσει προσπάθειες διαστρέβλωσης των θέσεών του, με ισχυρισμούς ότι δεν συμμεριζόταν τα εθνικά δίκαια!
«Το ρυπαρόφυλλο του φασισμού», σημείωνε το δημοσίευμα αναφερόμενο σε ακροδεξιών θέσεων τοπική εφημερίδα, «γράφοντας την είδηση για την άφιξη στο Παρίσι του σ. Ζαχαριάδη, πλαστογραφεί τις δηλώσεις του και νομίζει ότι θα μειώσει το κύρος του (...) Οι ύαινες της Ελευθερίας του Φασισμού που πρόδωσαν την Ελλάδα και ρουφούσαν το αίμα του Κερκυραϊκού Λαού σε συνεργασία με τους Ιταλούς και Γερμανούς, δεν έχουν φυσικό να πιάνουν στο βρωμόστομά τους το όνομα του Εθνικού Ήρωα που ενέπνευσε και καθοδήγησε με το παράδειγμά του το έπος της Αλβανίας και της Εθνικής Αντίστασης. Αλλά η λύσσα τους που δεν κατάφεραν να εξοντώσουν το Ζαχαριάδη ούτε με το δικό τους φασισμό ούτε παραδίνοντάς τον στους Γερμανούς συνεργάτες τους, εξηγεί το σεληνιασμό τους (...)».
Πόσον ενθουσιασμό είχε δημιουργήσει στο νησί η επάνοδός του και πόσον σεβασμό ενέπνεε η προσωπικότητά του ειδικότερα στους φίλους του ΚΚΕ; Αποτυπώθηκαν αυτά, χαρακτηριστικά, στο φύλλο της «Νέας Ζωής» που κυκλοφόρησε, στις πολύ δύσκολες εκείνες συνθήκες, στις 5 Ιουνίου 1945, προβάλλοντας πάνω ψηλά στη δεξιά πλευρά της πρώτης σελίδας του το σολωμικό απόφθεγμα «Το Έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό».
Στο μέσον της πρώτης σελίδας του το φύλλο περιλάμβανε, σε πλαίσιο, χαιρετιστήριο τηλεγράφημα της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Κέρκυρας που υπέγραφε ο - έγκλειστος και στο Λαζαρέτο επί κατοχής εικονιζόμενος πάνω - Γραμματέας της Βασίλης Άνθης (1911-1999).
Συνταγμένο προφανώς με υπερβολικούς προσωποπαγείς τόνους, ενδεικτικούς της φόρτισης των ημερών και του γενικότερου κοινωνικού και πολιτικού κλίματος, το τηλεγράφημα - που εικονίζεται στην εισαγωγική φωτογραφία του όλου θέματος - απευθυνόταν στον «Ζαχαριάδην - Γραφεία "Ριζοσπάστη" Αθήνας» και ανέφερε:
«Διερμηνεύοντας αισθήματα μεγάλης πλειοψηφίας Δημοκρατικού Λαού Κερκύρας χαιρετίζουμε πρόσωπό Σου μεγάλον Έλληνα και φυσικόν ηγέτη αναγεννώμενης λαοκρατικής Ελλάδας τιμημένον αρχηγό ΚΚΕ.»
»Κερκυραϊκός Λαός αναλογιζόμενος φριχτά Σου βασανιστήρια κάτεργα Κέρκυρας - Νταχάου, συγκινημένος για διάσωσή Σου, εκφράζει απέραντο θαυμασμό ηθικό μεγαλείο Σου, πίστη Σου λαϊκή - εθνική υπόθεση.»
»Αντιμετωπίζοντας με περιφρόνηση αηδή προσπάθεια πατριδοκαπήλων σπιλώσουν προσωπικότητά Σου, διαδηλώνει απόλυτη εμπιστοσύνη σε Σε τον άξιο της Δημοκρατικής Ελλάδας.»
»ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΝΘΗΣ»
Με λίγους στίχους του 1945 θα κλείσουμε σχεδόν αυτές τις γραμμές για τον Ν. Ζ., που σκοπό έχουν να θυμίσουν ή να φέρουν στο φως από μια «λήθη» δεκαετιών πλευρές από τη συνδεδεμένη με την Κέρκυρα δράση του ιδίου είτε και του λαού μας σε σχέση με τον ίδιο, χωρίς αναφορές σε πολυσυζητημένα εσωκομματικά σχετικά ζητήματα των ταραγμένων καιρών της παρανομίας και των διώξεων που αντιμετώπισε το ΚΚΕ, όπως βέβαια και χωρίς πρόθεση συνολικών αποτιμήσεων.
Ένα ολιγόστιχο ποίημα για τον Ν. Ζ., που όσο κι αν ψάξαμε δεν το εντοπίσαμε σε διάφορα δημοσιεύματα και ανθολογία με ποιήματα που έγραψαν Έλληνες για τη δράση του και τον ίδιο, δημοσιεύτηκε στο φύλλο της κερκυραϊκής «Νέας Ζωής» στις 5 Ιουνίου 1945. Μοιάζει να έχει γραφτεί από αναγνωρισμένα κερκυραϊκά ποιητικά χέρια. Η φθορά του χρόνου στο φύλλο, ωστόσο, έχει αποτυπωθεί τόσο ώστε ούτε όλοι οι στίχοι θα διακρίνονται ούτε η υπογραφή ή αρχικά του συντάκτη του θα ξεχωρίζουν, ώσπου να έρθει η ώρα που θα το φροντίσουν αρμόδια χέρια, όπως πρέπει να γίνει και με πολλά άλλα σωζόμενα σε βιβλιοθήκες και αρχειακές υπηρεσίες του νησιού τοπικά φύλλα εφημερίδων εκείνης της ιστορικής περιόδου.
Μόνον έτσι μπορούμε, από την πλευρά μας, να το αποδώσουμε εδώ:
ΣΤΟ ΝΙΚΟ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ
Όμοια με τ' ανοιξιάτικο που φτάνει χελιδόνι
σε μια στιγμή που η μάνητα του μαύρου τ' ουρανού
όλο και δυναμώνει
έρχεσαι με σφυρήλατα στης πίστης σου τ' αμώνι
ψυχή, σώμα και νου.
(.........................) ασκώνοντας του Έθνους, εσύ, στον ώμο,
με ρωμαλέα πνοή,
σε λαμπερό, ως αξίζει, (.............) οδηγός (.......) δρόμο
κι αληθινή ζωή.
Κέρ(........................................)
Είναι κι αυτοί οι στίχοι, νομίζουμε, ενδεικτικοί της λαϊκής απήχησης που είχε ο Ν. Ζ.
Ένα κόκκινο γαρύφαλλο για εκείνον και για όλους τους σαν κι αυτόν αγωνιστές που μαρτύρησαν στο κερκυραϊκό κάτεργο άφησε στα ενδότερά του ο σημερινός ηγέτης του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, στην πρώτη - και οπωσδήποτε ιστορικής αξίας - επίσκεψη Γενικού Γραμματέα του εν λόγω κόμματος, με σύμφωνη γνώμη και κάθε δυνατή διευκόλυνση εκ μέρους της διοίκησης της φυλακής, τον Νοέμβριο του 2021. Μερικές ώρες αργότερα, σε ομιλία του στη νησίδα Λαζαρέτο εκείνον ονομάτισε πρώτο, μνημονεύοντας, μεταξύ άλλων, τις πιο γνωστές φυσιογνωμίες του κόμματός του που επί δεκαετίες υπέφεραν στις χτισμένες το 1836, από τους Άγγλους τότε κυρίαρχους της Επτανήσου, φυλακές.
Έμελλε μια Επτανήσια, που είχε επισκεφθεί σε παιδική ηλικία αυτές τις φυλακές για οικογενειακή συνάντηση, να μιλήσει προ ημερών για την προσωπικότητα, τις αρετές μα και αρνητικές πλευρές της αταλάντευτης πατριωτικής και διεθνιστικής αγωνιστικής πορείας του Νίκου Ζαχαριάδη, στην έδρα του ΚΚΕ στην Αθήνα, σε συγκινητική εκδήλωση τιμής και μνήμης που οργάνωσε η Κεντρική Επιτροπή του εν λόγω κόμματος για τα 50 χρόνια του θανάτου του. Ήταν η πρώην Γενική Γραμματέας του Αλέκα Παπαρήγα.
Εκεί ήταν και ο γιος του, Σήφης Ζαχαριάδης. Έχει πει: «Η Ελλάδα, το Κόμμα, η μάνα του, ο κομμουνισμός, η Σοβιετική Ένωση και μετά ο Σηφάκος. Νομίζω αυτή ήταν η σειρά στην αγάπη του».
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΡΟΥΝΙΑΤΗΣ
