Ο Γιάννης Ρίτσος έφυγε από τη ζωή στις 11 Νοεμβρίου 1990, αφήνοντας πίσω του 50 ανέκδοτες ποιητικές συλλογές. Ενταφιάστηκε τρεις μέρες αργότερα στη γενέτειρά του Μονεμβασιά.

Ο «Επιτάφιος», η «Ρωμιοσύνη» και η «Σονάτα υπό το Σεληνόφως» είναι τρία από τα πιο γνωστά έργα του. Το 1975 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά την πρωτομαγιά του 1909. Ήταν το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά του μεγαλοκτηματία Ελευθέριου Ρίτσου και της Ελευθερίας Βουζουναρά. Τα τρία μεγαλύτερα αδέλφια του ήταν η Νίνα (1898-1970), ο Μίμης (1899-1921) και η Λούλα (1908- 1995).

Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Ρίτσος έζησε κατάκοιτος, παρόλα αυτά συμμετείχε στη δραστηριότητα του μορφωτικού τμήματος του ΕΑΜ και αρνήθηκε να δεχτεί χρήματα από έρανο όταν κινδύνεψε η ζωή του από τις κακουχίες το 1942. Μετά την ήττα του ΕΛΑΣ στα «Δεκεμβριανά» ακολούθησε τις δυνάμεις του στη σύμπτυξη. Περνά από τη Λαμία, όπου συναντά τον Άρη Βελουχιώτη και φθάνει μέχρι την Κοζάνη, όπου ανεβάστηκε το θεατρικό του «Η Αθήνα στ’ άρματα». Το 1945 γράφει τη «Ρωμιοσύνη», ένα ακόμη δημοφιλές ποίημά του, που το μελοποίησε το 1966 ο Μίκης Θεοδωράκης.

Στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου εξορίστηκε λόγω της αριστερής δράσης του στο Κοντοπούλι της Λήμνου (1948), στη Μακρόνησο (1949) και στον Άγιο Ευστράτιο (1950-1951).

«Ποτέ δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά απ’ τα σπίτια τους»

Ποτέ δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά απ’ τα σπίτια τους
τριγυρίζουν εκεί, μπλέκονται στα φουστάνια της μητέρας τους
την ώρα που εκείνη ετοιμάζει το φαΐ κι ακούει το νερό να κοχλάζει
σα να σπουδάζει τον ατμό και το χρόνο. Πάντα εκεί –

Και το σπίτι παίρνει ένα άλλο στένεμα και πλάτεμα
σάμπως να πιάνει σιγαλή βροχή
καταμεσής καλοκαιριού, στα ερημικά χωράφια.

Δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά. Μένουν στο σπίτι
κι έχουν μια ξέχωρη προτίμηση να παίζουν στον κλεισμένο διάδρομο
και κάθε μέρα μεγαλώνουν μέσα στην καρδιά μας, τόσο
που ο πόνος κάτω απ’ τα πλευρά μας δεν είναι πια απ’ τη στέρηση
μα από την αύξηση. Κι αν κάποτε οι γυναίκες βγάζουν μια κραυγή στον ύπνο τους
είναι που τα κοιλοπονάνε πάλι.

Γιάννης Ρίτσος | Σχήματα της απουσίας ΙΙ|

Εγώ χτυπώ την πόρτα σας

Εγώ χτύπησα την πόρτα σας

δεν μπορείτε να με δείτε

δε φαίνονται τα νεκρά παιδιά

Πάνε δέκα χρόνια που πέθανα στη Χιροσίμα

Είμαι ένα κοριτσάκι επτά χρονών

δε μεγαλώνουν τα νεκρά παιδιά

Εγώ χτύπησα την πόρτα σας

Βάλτε παρακαλώ την υπογραφή σας για να μη σκοτώνονται πια τα παιδιά και να τρώνε ζαχαρωτά και καραμέλες

Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας

Εδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες

Ω, μην τρομάζετε καθόλου πούμαι αθώρητη

Κανένας μια μικρή νεκρή δε μπορεί νάιδει.

Εδώ και δέκα χρόνια εδώ καθόμουνα

Στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε Κ’ είμαι παιδί,

τα εφτά δεν τα καλόκλεισα,

Μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν.

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου

Μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια

Ολη- όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα

Την πήρε ο άνεμος κι αυτή σ’ ένα ουρανό συννεφιασμένο.

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα,

Κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει

Τι το παιδί που σαν εφημερίδα κάηκε

Δε μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει.

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με,

Φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας

Ετσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται

Και να μπορούν να τρώνε καραμέλες.