Την μεγαλύτερη διαφορά με τον εθνικό μέσο όρο του διαθέσιμου εισοδήματος έχουν οι κάτοικοι της Αττικής, σύμφωνα με έρευνα της διαΝέοσις για την φτώχεια.

Φτωχότερη αναδεικνύεται η περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.

Τα ποσοστά φτώχειας ανά περιφέρεια
Ως φτώχεια ορίζεται το ποσοστό των ατόμων με ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος.

Όπως φαίνεται και στον παραπάνω πίνακα, τα ποσοστά φτώχειας της Αττικής και του Νοτίου Αιγαίου είναι σταθερά πιο χαμηλά από τον εθνικό μέσο όρο. Το ίδιο ισχύει εν πολλοίς για την περιφέρεια Κρήτης και, σε μικρότερο βαθμό για την Ήπειρο και τα Ιόνια Νησιά.

Αντίθετα, στις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Βόρειου Αιγάιου, Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου, το ποσοστό φτώχειας είναι διαρκώς υψηλότερο του εθνικού μέσου όρου.

Ειδικότερα, το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας εμφανίζεται στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας με 26,7% και ακολουθούν οι κάτοικοι του Βόρειου Αιγαίου και της Πελοποννήσου σε ποσοστό 26,2%.

Οι εκτιμήσεις του ποσοστού φτώχειας για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων χρήζουν ιδιαίτερου σχολιασμού, τονίζεται στην ανάλυση. Την περίοδο 2017-2019, η φτώχεια ακολούθησε εντυπωσιακά πτωτική τάση, με αποτέλεσμα το 2019 μόλις το 9,9% του πληθυσμού της Περιφέρειας να έχει εισόδημα χαμηλότερο του ορίου της φτώχειας. Αντιθέτως, το έτος 2020 το ποσοστό φτώχειας της συγκεκριμένης Περιφέρειας ανεβαίνει δραματικά. Το συγκεκριμένο εύρημα μπορεί να αποδοθεί –σε συνδυασμό με τις μεταβολές στην εισοδηματική κατανομή της Περιφέρειας αυτής– στο ότι ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού έμεινε κάτω από τη γραμμή φτώχειας του 2020, καθώς τα εισοδήματά του δεν αυξήθηκαν σημαντικά. Ωστόσο, το 2022 το ποσοστό φτώχειας καταλήγει μειωμένο στο 17,8%, αποκαθιστώντας εν μέρει τις απώλειες των προηγούμενων ετών.

Η Αττική είναι η πλουσιότερη περιφέρεια της Ελλάδας, με διαθέσιμο εισόδημα 32% υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, καταφέρνοντας να διευρύνει σημαντικά τη διαφορά της από την υπόλοιπη χώρα τα τελευταία χρόνια. Ακολουθεί το Νότιο Αιγαίο, με εισόδημα 28% υψηλότερο από τον μέσο όρο και επίσης σημαντική διεύρυνση της διαφοράς τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα, οι πιο φτωχές περιφέρειες της χώρας είναι η Δυτική Ελλάδα, με διαθέσιμο εισόδημα 7% χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, και η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, με εισόδημα 4% κάτω από τον μέσο όρο.

Αυτά τα στοιχεία προκύπτουν από την νέα ανάλυση της διαΝΕΟσις και του Παρατηρητηρίου Περιφερειακών Πολιτικών, που εξετάζει την περιφερειακή διάσταση της εισοδηματικής φτώχειας στην Ελλάδα.

Επιπλέον, η ανάλυση αποκαλύπτει ότι τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας καταγράφονται στη Δυτική Ελλάδα (26,7%), την Πελοπόννησο και το Βόρειο Αιγαίο (26,2%) και τη Δυτική Μακεδονία (24,9%).

Οι επιπτώσεις των κρίσεων

Καταγράφοντας τις επιπτώσεις που είχαν οι αλλεπάλληλες κρίσεις στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών, η έρευνα διαπιστώνει ότι το 2015 το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα ήταν μειωμένο κατά 35% σε σύγκριση με το 2008, με τους κύριους παράγοντες αυτής της μείωσης να είναι οι μειώσεις μισθών και συντάξεων και η αλματώδης αύξηση της ανεργίας.

Παρόλα αυτά, στην κρίση της πανδημίας, τα εισοδήματα των πολιτών δεν ακολούθησαν την πορεία του ΑΕΠ, καθώς μειώθηκαν κατά μόλις 0,9%. Αυτό συνέβη κατά κύριο λόγο εξαιτίας των μέτρων κρατικής ενίσχυσης/στήριξης και προστασίας της απασχόλησης που ελήφθησαν προκειμένου να στηριχθούν τα εισοδήματα των πληγέντων από την πανδημία (ελεύθεροι επαγγελματίες, μισθωτοί ιδιωτικού τομέα κ.ά.).

Σύμφωνα με την έρευνα, η επίδραση της πανδημίας υπήρξε ασύμμετρη ανάμεσα στις περιφέρειες της χώρας.

Συγκεκριμένα, ενώ στην Αττική το 2020 το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα ανέρχεται έως και 19% πάνω από τον εθνικό μέσο όρο, στη Δυτική Ελλάδα είναι 18% χαμηλότερο από αυτόν.

Διευρύνει τη διαφορά της η Αττική

Ιδιαίτερα χαμηλά βρίσκονται επίσης η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (-16%), η Στερεά Ελλάδα και η Δυτική Μακεδονία (-13%). Μάλιστα, η απόσταση της Αττικής από τον εθνικό μέσο όρο μεγαλώνει το 2021 και το 2022, καθώς το μέσο εισόδημα της Περιφέρειας αυτής είναι 25% και 32% αντίστοιχα, υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, ενώ το ίδιο ισχύει και για την Περιφέρεια του Νοτίου Αιγαίου.

Από την άλλη πλευρά, Περιφέρειες όπου το μέσο εισόδημα ήταν χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, όπως η Δυτική Μακεδονία, η Θεσσαλία και τα Ιόνια Νησιά, το 2021 πλησίασαν το εθνικό μέσο εισόδημα, φανερώνοντας κάποιου είδους περιφερειακή σύγκλιση ως προς το μέγεθος αυτό. Μάλιστα, στα Ιόνια Νησιά το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα ανήλθε σε 11% υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο το 2022.

Εντούτοις, η Αττική βρίσκεται διαχρονικά σε πλεονεκτικότερη θέση και μάλιστα η διαφορά της από το εθνικό μέσο διαθέσιμο εισόδημα διευρύνεται συνεχώς. Το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, παρατηρείται για τις Περιφέρειες που βρίσκονται χαμηλότερα του εθνικού μέσου εισοδήματος. Επομένως, δεν παρατηρούνται απλώς μεγάλες αποκλίσεις από τον εθνικό μέσο όρο, αλλά και διεύρυνση γενικά αυτών των αποκλίσεων, καθώς κατά τη χρονική περίοδο 2017-2022, μόνο οι Περιφέρειες Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων φαίνεται να συγκλίνουν.

Φτώχεια

Η πλεονεκτικότερη θέση της Αττικής σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιφέρειες είναι σαφής, καθώς τα ποσοστά φτώχειας είναι διαχρονικά αρκετά χαμηλότερα από το εθνικό ποσοστό φτώχειας, αλλά και σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Ελλάδας (πλην της Κρήτης και των Ιονίων Νήσων κάποιες χρονιές). Συγκεκριμένα, τα ποσοστά φτώχειας στην Περιφέρεια Αττικής είναι από 3,4 έως και 6,4 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα του εθνικού ποσοστού φτώχειας. Ωστόσο, από το 2019, σημειώνεται αυξητική τάση του ποσοστού φτώχειας στην Αττική με αποτέλεσμα να καταλήγει στο 13,6% το 2022.

Με ποσοστά επίσης χαμηλότερα του εθνικού ποσοστού φτώχειας, ακολουθούν οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης. Στο Νότιο Αιγαίο το ποσοστό φτώχειας κυμαίνεται από 14,5% (το 2019 και το 2022) έως και 17,3% (το 2017). Την ίδια περίοδο, το ποσοστό φτώχειας στην Κρήτη μειώνεται και, μάλιστα, το 2021 το ποσοστό φτώχειας της συγκεκριμένης Περιφέρειας ήταν το χαμηλότερο σε όλη την Ελλάδα (10,4%), ενώ το 2022 σημείωσε οριακή αύξηση (10,6%).