Τι κι αν το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας (που περιλαμβάνει τις περίφημες «συμβάσεις μηδενικών ωρών») δεν έχει ακόμη ψηφιστεί; Τι κι αν, όπως προκύπτει από τις διατάξεις του, τέτοιου είδους συμβάσεις δεν έχουν ισχύ για εκπαιδευτικούς ιδιωτικών σχολείων που έχουν διοριστήριο του Υπ. Παιδείας; Κάποιοι «πονηροί» ιδιοκτήτες, ποντάροντας στο φόβο και στην άγνοια των νέων, κυρίως, συναδέλφων, τούς αναφέρουν ότι θα πρέπει να είναι «απίκο», ώστε να κάνουν αντικαταστάσεις κ.λπ. σε ημέρες και ώρες εκτός του ωρολόγιου προγράμματός τους. Ως αφορμή εμφανίζουν το «νέο νόμο του Υπουργείου Εργασίας» που δεν έχει καν ψηφιστεί (και που, όπως προαναφέρθηκε, δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε εκπαιδευτικούς με διοριστήριο).

Μια τέτοια περίπτωση καταγγέλθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην ΟΙΕΛΕ για σχολείο της Βόρειας Ελλάδας. Εκπαιδευτικός ειδικότητας με μικρό ωράριο σε ιδιωτικό δημοτικό σχολείο, ενημερώθηκε ότι θα πρέπει μία συγκεκριμένη ημέρα της εβδομάδας να είναι «υποχρεωτικά» στο σχολείο, στη «διάθεση του ιδιοκτήτη» με βάση το «νέο νόμο του Υπουργείου Εργασίας για την …on demand απασχόληση»! Αφού την ενημερώσαμε σχετικά και έθεσε το θέμα στη διοίκηση, το σχολείο …ανασκεύασε με νέα παρανομία, αναφέροντας το νόμο για τις υποχρεωτικές …υπερωρίες που όμως ανατίθενται με πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις (όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια).

Το περιστατικό αυτό δεν είναι το μοναδικό. Συνάδελφοι από πολλά σχολεία μας ενημερώνουν πως κάποιες διοικήσεις «ψάχνονται» να βρουν τρύπες, ώστε να αξιοποιήσουν το …μελλοντικό νομοθέτημα του Υπουργείου Εργασίας. Θα τους απογοητεύσουμε. Κάθε απόπειρα παράνομης ελαστικοποίησης της εργασίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών θα αντιμετωπιστεί νομικά.

Ο Γ. Μελισσάρης εξηγεί: Αδύνατη νομικά κάθε αλλαγή σύμβασης εκπαιδευτικού με διοριστήριο του Υπουργείου Παιδείας

Ο νομικός σύμβουλος της ΟΙΕΛΕ Γιώργος Μελισσάρης αποσαφηνίζει:

«Ας ξεκινήσουμε από το βασικό κανόνα: Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, όπως κατατίθεται στο Π.Σ. Εργάνη του Υπουργείου Εργασίας, πρέπει να περιέχει κοινούς όρους εργασίας με το διοριστήριο. Επομένως είναι νομικά αδύνατη η αντικατάσυασή της από σύμβαση μηδενικών ωρών ή on demand (οι δεύτερες μάλιστα φαίνεται ότι δεν θα περιληφθούν στο νέο νόμο). Πιο αναλυτικά:

Η έκδοση του διοριστηρίου, αποτελεί όχι μόνο υποχρεωτικό στάδιο της ολοκλήρωσης της πρόσληψης/διορισμού του ιδιωτικού εκπαιδευτικού σε ιδιωτική σχολική μονάδα, αλλά περιλαμβάνει βασικούς όρους εργασίας οι οποίοι σχετίζονται με την ατομική υπηρεσιακή κατάσταση του εκπαιδευτικού αλλά και την παροχή των υπηρεσιών του στο συγκεκριμένο σχολείο. Όπως αναφέρει στην υπ’αριθ. πρωτ.: 160915/Ν1/24-11-2020 Εγκύκλιό της η Υπουργός Παιδείας: «1. Ο/Η Ιδιοκτήτης/τρια (ή η/ο νόμιμη/ος εκπρόσωπος) της ιδιωτικής σχολικής μονάδας υποβάλλει πρόταση διορισμού (σύμφωνα με το άρθρο 32, παρ. 2, του ν.682/1977) συγκεκριμένης/ου ιδιωτικού εκπαιδευτικού, στην κατά τόπο αρμόδια Διεύθυνση Εκπαίδευσης (εποπτεύουσα υπηρεσία), αφού ακολουθηθεί η διαδικασία της παρ. 1 του άρθρου 32 του ν.682/1977. ….2. Μετά τον έλεγχο της συνδρομής των κείμενων προϋποθέσεων (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ), ο διορισμός του/της προτεινόμενου/της εκπαιδευτικού διενεργείται με πράξη (διοριστήριο) του/της Δ/ντή- Δ/ντριας Εκπαίδευσης. 3. Στην πράξη διορισμού (ατομική διοικητική πράξη) αναγράφονται τα ταυτοποιητικά στοιχεία της/του διοριζόμενης/ου (Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο και ΑΦΜ), ο εκπαιδευτικός κλάδος (κωδικός και λεκτικό εκπαιδευτικού κλάδου και ειδικότητας, εφόσον υπάρχει), το διδακτικό ωράριο (πλήρες ή μειωμένο –σε περίπτωση μειωμένου ωραρίου καθορίζεται ο αριθμός των διδακτικών ωρών-) και η σχολική μονάδα στην οποία διορίζεται».

Με άλλα λόγια το διδακτικό ωράριο, δηλ. ο αριθμός των ωρών απασχόλησης του εκπαιδευτικού για την παροχή διδακτικού έργου, καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο στο διοριστήριο, χωρίς δυνατότητα μονομερούς μεταβολής του από τον ιδιοκτήτη. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο υπ’αριθμ. πρωτ. 149418/Ν1/26-9-2019 έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας: «Οι αποδοχές των ιδιωτικών εκπαιδευτικών, κατ ́ αντιστοιχία με αυτές των δημοσίων, δεν καθορίζονται βάσει του πραγματικού διδακτικού ωραρίου που τους ανατίθεται στο υποχρεωτικό Εβδομαδιαίο Ωρολόγιο Πρόγραμμα Διδασκαλίας (Ε.Ω.Π.Δ.) της σχολικής μονάδας, αλλά βάσει του διδακτικού ωραρίου που καθορίζεται στο διοριστήριό τους. Το αυτό διδακτικό ωράριο, που αναφέρεται στο διοριστήριο, συνομολογείται και στη σύμβαση ιδιωτικού δικαίου που καθορίζει νομικά την εργασιακή σχέση που συνδέει τους δύο ιδιώτες αντισυμβαλλόμενους (εργοδότης/ ιδιοκτήτης ιδιωτικής σχολικής μονάδας – εργαζόμενος/ιδιωτικός εκπαιδευτικός), ενώ οποιαδήποτε μεταβολή των όρων εργασίας που συνομολογήθηκαν (όπως, ιδίως, μείωση του ανατιθέμενου διδακτικού ωραρίου στο Ε.Ω.Π.Δ. με σκοπό την μείωση των νόμιμων αποδοχών) αποτελεί μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του εκπαιδευτικού από τον εργοδότη τους».

Η έκδοση του διοριστηρίου αποτελεί εκδήλωση της προβλεπόμενης από το Σύνταγμα εποπτείας που ασκεί το Κράτος στην οργάνωση και λειτουργία των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και στην υπηρεσιακή κατάσταση των εκπαιδευτικών, έκδοση η οποία μάλιστα είναι υποχρεωτική για τη Διοίκηση, εφόσον πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις. Το δε Συμβούλιο της Επικρατείας (ΟλΣτΕ 2114/2021) έχει κρίνει ότι ο κοινός νομοθέτης έχει ήδη θεσπίσει εγγυήσεις υπέρ των ιδιωτικών εκπαιδευτικών, άμεσα σχετιζόμενες με την υπηρεσιακή τους κατάσταση, με σκοπό την αποτελεσματικότερη άσκηση του λειτουργήματός τους, όπως ο καθορισμός του ορίου των εβδομαδιαίων ωρών διδασκαλίας κατ’αντιστοιχία προς τα ισχύοντα για τους δημόσιους εκπαιδευτικούς (άρθρ. 27 παρ.1 Ν. 682/1977), η υποχρέωση τήρησης του ωρολόγιου και αναλυτικού προγράμματος διδασκαλίας που ισχύει για τα αντίστοιχα δημόσια σχολεία (άρθρ. 4 παρ.1 και 2 Ν. 682/1977), η ανάλογη προς το αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα σύνθεση του διδακτικού προσωπικού των γυμνασίων και λυκείων (άρθρ. 24 παρ.2 Ν. 682/1977).

Τι ισχύει με τις υπερωρίες και αντικαταστάσεις

1. Υπερωρίες

Όπως προαναφέραμε, κάποιοι ιδιοκτήτες προσπαθούν να επιβάλλουν …υπερωρίες χωρίς τις νόμιμες προϋποθέσεις. Σύμφωνα με τα ισχύοντα στο νομοθετικό πλαίσιο (άρθρα 100 και 101 του Ν. 4823/2021):

• Ο Διευθυντής ή ο Προϊστάμενος της σχολικής μονάδας δύναται να αναθέτει σε εκπαιδευτικό που έχει τοποθετηθεί στη σχολική του μονάδα υπερωριακή διδασκαλία, υποχρεωτική ή προαιρετική, έως πέντε (5) ώρες την εβδομάδα, για την κάλυψη διδακτικών αναγκών στα σχολεία.
• Η ανάθεση υπερωριακής διδασκαλίας, επιτρέπεται μόνο εφόσον, οι εκπαιδευτικοί της ίδιας ειδικότητας που υπηρετούν στη συγκεκριμένη σχολική μονάδα καλύπτουν πλήρως το υποχρεωτικό τους διδακτικό ωράριο.

Από τα παραπάνω προκύπτει με σαφήνεια ότι το σχολείο μπορεί να αναθέτει ώρες υπερωριακής απασχόλησης μόνο στο αντικείμενο τους (δεν μπορεί, πχ, να αναθέσει σε έναν καθηγητή Αγγλικών να κάνει Γλώσσα ή Μαθηματικά) και μόνο εάν οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί της ίδιας ειδικότητας έχουν συμπληρώσει το ωράριό τους.

Πώς αμείβονται οι υπερωρίες: Οι διατάξεις της παρ. 1 του μέρους Γ του άρθρου 20 του ν. 4354/2015 (176 Α΄) σχετικά με την ωριαία αμοιβή για το εκπαιδευτικό προσωπικό της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ορίζουν ότι «1. Για το εκπαιδευτικό προσωπικό της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την ανάθεση διδασκαλίας του μαθήματος της ειδικότητας του, προαιρετικής ή υποχρεωτικής (επιμίσθιο), η ωριαία αμοιβή ορίζεται στο ποσό των δέκα (10) ευρώ και για μέχρι είκοσι (20) ώρες μηνιαίως.»