ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΑ ΠΕΔΙΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Χρήστος Κάτσικας

Μοχλοί δραματικών ανατροπών στην εκπαίδευση μέσω του διαγωνισμού για 15χρονους μαθητές από χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ ● Εκτός από τα τρία βασικά πεδία (μαθηματικά, κατανόηση κειμένου και φυσικές επιστήμες) τα παιδιά θα εξεταστούν και στα αγγλικά και στο πεδίο των ψηφιακών δεξιοτήτων ● Στην Τράπεζα Θεμάτων της Α’ Λυκείου θα καταρτιστούν θέματα με τη λογική του PISA.
Ηεθνική συντονίστρια του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ και καθηγήτρια του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών, Χρύσα Σοφιανοπούλου, ανακοίνωσε ότι στον επόμενο διαγωνισμό PISA, που θα πραγματοποιηθεί το 2025, οι 15χρονοι μαθητές θα αξιολογηθούν –εκτός από τα τρία βασικά πεδία (μαθηματικά, κατανόηση κειμένου και φυσικές επιστήμες)– και στα αγγλικά και στο πεδίο των ψηφιακών δεξιοτήτων (Μαθαίνοντας για έναν ψηφιακό κόσμο). Για τα δύο νέα πεδία θα οργανωθεί και πιλοτικός διαγωνισμός σε χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ (και στην Ελλάδα) μέσα στον επόμενο Απρίλιο.

Στη χώρα μας, στην πιλοτική εφαρμογή της έρευνας PISA (από 8 έως 26 Απριλίου 2024) θα συμμετάσχουν 43 δημόσια και ιδιωτικά Γενικά Λύκεια και Επαγγελματικά Λύκεια. Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, η συμμετοχή των σχολικών μονάδων στην έρευνα είναι υποχρεωτική. Θεωρούμε αναγκαίο, στο σημείο αυτό, να επαναλάβουμε όσα εύστοχα επισημαίνει ο πανεπιστημιακός καθηγητής Παιδαγωγικής Γιώργος Μαυρογιώργος για τον διαγωνισμό PISA στο εξαιρετικό βιβλίο του «Οίκοι αξιολόγησης στην Εκπαίδευση και το “αόρατο χέρι” της αγοράς», όπου συμπυκνώνει αποκαλυπτικά: «Το PISA είναι μια νεοφιλελεύθερη παιδαγωγική επινόηση ενός μονοπωλιακού παγκόσμιου “εξεταστικού παραδείγματος” για τη “μέτρηση” των επιδόσεων των μαθητών σε συγκεκριμένες ικανότητες και δεξιότητες. Το PISA φετιχοποιεί τις μετρήσεις, τις συγκρίσεις και τις κατατάξεις στο πλαίσιο ενός οικουμενικού ανταγωνιστικού μαραθώνιου επιδόσεων. Το PISA είναι ένα διεθνές πρόγραμμα “παρακυβέρνησης” της εκπαίδευσης που διαμορφώνει τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα σε έναν καπιταλιστικό κόσμο της εκμετάλλευσης, της οδύνης και ανείπωτης και ανομολόγητης βίας. ΟΟΣΑ και PISA είναι το “μακρύ χέρι” της αγοράς».

Κατάταξη
Θυμίζουμε ότι ο διαγωνισμός PISA ξεκίνησε το 2000 και οργανώνεται κάθε τρία χρόνια για 15χρονους-16χρονους μαθητές. Στον τελευταίο διαγωνισμό (οργανώθηκε το 2022 αντί του 2021 λόγω της πανδημίας) πήραν μέρος περίπου 690.000 μαθητές από 81 χώρες (38 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ και 43 επιπλέον χώρες). Την Ελλάδα εκπροσώπησαν 6.578 μαθητές γεννημένοι το 2006, από 242 Γυμνάσια, Γενικά και Επαγγελματικά Λύκεια όλης της χώρας. Η χώρα μας στα μαθηματικά κατατάχθηκε στην 44η θέση, στην κατανόηση κειμένου στην 41η, ενώ στις φυσικές επιστήμες βρέθηκε στην 44η θέση. Σε όλους τους διαγωνισμούς η Ελλάδα κινήθηκε στις ίδιες θέσεις και είχε επιδόσεις κάτω του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ.

Ετσι, για πρώτη φορά, κατά το τρέχον σχολικό έτος, στην Τράπεζα Θεμάτων της Α’ Λυκείου θα καταρτιστούν θέματα με τη λογική και τη διατύπωση που υιοθετεί ο διαγωνισμός PISA. Η απόφαση για «φροντιστήριο» στο PISA ελήφθη διότι θεωρείται ότι τα θέματα του διαγωνισμού δεν συνάδουν με τη φιλοσοφία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και άρα οι μαθητές δεν έχουν εξοικειωθεί με αυτά. Συγκεκριμένα, στο PISA οι μαθητές δεν καλούνται να λύσουν ασκήσεις με βάση τη θεωρία, όπως έχουν συνηθίσει, αλλά να εφαρμόσουν τη θεωρία λύνοντας πρακτικά ζητήματα.

Η μη εξοικείωση των Ελλήνων μαθητών με τη φιλοσοφία των θεμάτων του PISA είναι ένας λόγος που προβάλλεται για να δικαιολογηθεί η αποτυχία της χώρας. Στο ίδιο πλαίσιο, οι χώρες που πηγαίνουν καλά έχουν οργανώσει την εκπαιδευτική διαδικασία (βιβλία, μέθοδοι διδασκαλίας) με βάση το μοντέλο του PISA. Να θυμίσουμε ότι ο διευθυντής του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA), Αντρέας Σλάιχερ, επιχείρησε, για πολλοστή φορά, να ρίξει την ευθύνη για τα αποτελέσματα στους ίδιους τους μαθητές, τους γονείς τους και τους δασκάλους τους.

Παράλληλα πρέπει να θυμίσουμε ότι η κ. Χρύσα Σοφιανοπούλου επιχειρεί να ρίξει την ευθύνη για τις επιδόσεις των μαθητών στον διαγωνισμό στο γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε αυτονομία του σχολείου και επίσης δεν υπάρχει αυτονομία στη διαχείριση του προσωπικού (με λίγα λόγια, οι προσλήψεις εκπαιδευτικών να μη γίνονται κεντρικά αλλά από τους διευθυντές των σχολείων ή τους διευθυντές των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης).

Επιδόσεις
«Η αυτονομία του σχολείου –η οποία φαίνεται να σχετίζεται με υψηλή επίδοση– δεν υφίσταται στην Ελλάδα. Υπήρξαν συζητήσεις στο παρελθόν όσον αφορά: α) την αυτονομία στο επίπεδο διαχείρισης του προγράμματος σπουδών (π.χ. τοπική ιστορία) ή β) την αυτονομία στη διαχείριση του προσωπικού, οι οποίες, όμως, δεν ολοκληρώθηκαν» σημειώνει η κ. Σοφιανοπούλου και ο νοών νοείτω.

Και εδώ εμφιλοχωρεί αβίαστα ένα κεντρικό ερώτημα: Κι αν δεν τα έχουν πάει καλά οι μαθητές μας στον συγκεκριμένο «διαγωνισμό», τι πρέπει να κάνουμε; Ο ΟΟΣΑ έχει έτοιμη τη «θεραπευτική αγωγή» και μας τη θυμίζει ο εκπαιδευτικός Δημήτρης Τσουκάλης: Να αυξήσουμε τις ώρες των εκπαιδευτικών, να αυξήσουμε τα όρια συνταξιοδότησης των εκπαιδευτικών, να συγχωνεύσουμε τα σχολεία, να αυξήσουμε τον αριθμό μαθητών στα τμήματα, να εντάξουμε αβοήθητους τους μαθητές με αναπηρία στα κανονικά σχολεία, να βάλουμε τα σχολεία σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό, να δημιουργήσουμε σχολεία για την ελίτ και κυρίως να αξιολογήσουμε τους εκπαιδευτικούς!