Μαριάννα Τζιαντζή
ΜΕΡΟΣ 1
Αντιγράφω από την ηλεκτρονική έκδοση του “Πριν”, σχόλιο με τίτλο “Ο Μητσοτάκης νεκρανασταίνει όψεις της χούντας”:
«Το απειλητικό “μήνυμα” του Κυρ. Μητσοτάκη περί διαγραφών φοιτητών επειδή συμμετείχαν σε ένα “δήθεν πάρτι” στη Θεσσαλονίκη, φέρει ανατριχιαστική ομοιότητα με ένα απόρρητο έγγραφο που είχε στείλει η στρατιωτική αστυνομία ΕΑΤ-ΕΣΑ στο υπουργείο Παιδείας τον Δεκέμβριο του 1973. Το έγγραφο αυτό, που το υπέγραφε ο διοικητής της ΕΣΑ ταγματάρχης Αν. Σπανός, ζητούσε να μην πάρουν πτυχίο 79 φοιτητές που είχαν πάρει ενεργό μέρος στην κατάληψη της Νομικής και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Όπως μας θύμισε πριν λίγα χρόνια η “Μηχανή του Χρόνου”, εκείνο το έγγραφο έλεγε:
“Έχομεν την τιμήν […] να διαβιβάσωμεν συνημμένως καταστάσεις φοιτητών και σπουδαστών κατά Σχολήν, εις τους οποίους δέον όπως απαγορευθή η χορήγησις παντός είδους πιστοποιητικού σπουδών”.
Από τους 79 φοιτητές, οι 27 ήταν της Νομικής, 9 της Ιατρικής, 9 της Φυσικομαθηματικής, 7 της Οδοντιατρικής, ένας της Φαρμακευτικής, ένας της Φιλοσοφικής, 16 του Πολυτεχνείου, τρεις της Ανωτάτης Εμπορικής, τρεις της Παντείου, ένας της Γεωπονικής, ένας της Βιομηχανικής Πειραιά και ένας της Φιλοσοφικής Ιωαννίνων. Ανάμεσά στους 79 υπάρχουν και πολλά γνωστά ονόματα (π.χ., Ιωάννα Καρυστιάνη, Μαρία Δαμανάκη, Κώστας Λαλιώτης, Αλέκος Αλαβάνος, Όλγα Τρέμη, Παύλος Τσίμας).
Το συγκεκριμένο έγγραφο έφερε στο φως πριν από πολλά χρόνια ο αείμνηστος Ανδρέας Λεντάκης, που την περίοδο της χούντας φυλακίστηκε επί 4 χρόνια, του αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια και τον βασάνισαν φρικτά (“το μεσημέρι χτυπάνε τον Αντρέα…”).
Σίγουρα “η χούντα δεν τελείωσε το ‘73” (μόνο χάριν ομοιοκαταληξίας το λέγαμε αυτό), όμως κάποιες πρακτικές της φαίνεται ότι ΔΕΝ τελείωσαν το ‘74 με την πτώση της.
ΜΕΡΟΣ 2
Κάποτε στην Ελλάδα υπήρχαν οι “διωκόμενοι” κομμουνιστές, οι διωκόμενοι αριστεροί και γενικά οι διωκόμενοι δημοκράτες. Επί ημερών Νέας Δημοκρατίας πολλαπλασιάζονται οι διωκόμενοι εκπαιδευτικοί. Δεν διώκονται για παραπτώματα που σχετίζονται με το εκπαιδευτικό, το παιδαγωγικό τους έργο αλλά για τη συμμετοχή τους σε κάποιον κοινωνικό ή συνδικαλιστικό αγώνα.
Δάσκαλοι και καθηγητές καλούνται για να απολογηθούν με έγγραφες εξηγήσεις στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, απειλούνται με ΕΔΕ ή καλούνται σε αστυνομικά τμήματα γιατί συμμετείχαν σε απεργία ενώ, οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα εκπαιδευτικοί απλώς (και συχνά) απολύονται. Ακόμα και για «κακόβουλη κριτική κατά της κυβέρνησης», έχουν κατατεθεί δύο διώξεις, γιατί εκπαιδευτικοί-συνδικαλιστές άσκησαν στο διαδίκτυο κριτική στην πολιτική της κυβέρνησης. Τα τελευταία χρόνια έχουν ασκηθεί 22 τέτοιες διώξεις – μια ιδιότυπη μορφή μακαρθισμού με ελληνικά χρώματα.
Σαν να ζωντανεύουν μέρες της χούντας, όταν αγωνιστές φοιτητές λάβαιναν γραπτή ειδοποίηση να παρουσιαστούν στην Ασφάλεια της Μεσογείων “διά υπόθεσίν των”.
Μέχρι και Επιτροπή Πρωτοβουλίας Διωκόμενων στο χώρο της Εκπαίδευσης” έχει συσταθεί, που καλεί σε συγκέντρωση σήμερα το απόγευμα στην πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Αν δεν υπάρξει αντίδραση, την τύχη των εκπαιδευτικών μπορεί να έχουν και άλλοι εργαζόμενοι – ήδη είναι πολλοί οι διωκόμενοι δημοσιογράφοι. Διωκόμενοι φοιτητές, διωκόμενοι γιατροί, ίσως διωκόμενοι στρατιώτες που αρνούνται να πάρουν μέρους στους νέους βρόμικους πολέμους, διωκόμενοι απεργοί… ποιοι άλλοι έχουν σειρά;
Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί η πρόσφατη απειλή-προειδοποίηση του Κυριάκου Μητσοτάκη: “Δεν γίνεται να μη διαγράφονται φοιτητές που προχωρούν σε έκνομες πράξεις στα πανεπιστήμια”, όπου “έκνομες πράξεις” μπορεί να είναι οι καταλήψεις σχολών μέχρι και ένα υπαίθριο πάρτι.
Ζωντανεύουν μέρες της χούντας; Εντάξει, δεν υπάρχουν επαναλήψεις, υπάρχουν όμως αναλογίες και δυσάρεστοι συνειρμοί.
ΜΕΡΟΣ 3
Οι διώξεις κατά εκπαιδευτικών, όπως και η πρόσφατη πρωθυπουργική απειλή περί διαγραφών φοιτητών θυμίζουν ένα εκπληκτικό και άλλο τόσο ξεχασμένο τραγούδι του Στέλιου Καζαντζίδη που φωνογραφήθηκε το 1958, το “Με κυνηγούν οι νόμοι” (μουσική Μπάμπη Μπακάλη, στίχοι Κώστα Βίρβου).
Με κυνηγούν οι νόμοι
με τρών’ οι μαύροι δρόμοι
και ποιος να ξέρει ακόμα
τι άλλο θα με βρει.
Η πρώτη στροφή συγκλονίζει, μια ηφαιστειακή, προμηθεϊκή φωνή κοινωνικής διαμαρτυρίας, σκέφτεσαι, όμως στη συνέχεια διαπιστώνουμε ότι ο κυνηγημένος δεν τα έχει βάλει με τους νόμους και το κράτος αλλά με μια “κακιά γυναίκα και κολασμένη” που όμως “τα κρίματά της όλα θα πληρωθούν εδώ”. Αν το τραγούδι συνέχιζε καταγγέλλοντας τους νόμους, θα κοβόταν από τη λογοκρισία, κι έτσι ο στιχουργός το γύρισε στην ερωτική προδοσία και στην ποθητή εκδίκηση.
Αν όμως σήμερα, στη θέση της κακιάς γυναίκας, βάλουμε την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, θα δούμε ότι βγαίνει νόημα: “Με την ψυχή στο στόμα / θα κρατηθώ ακόμα / το μαύρο σου το τέλος / ας δω και ας χαθώ”. Και φυσικά η τωρινή κυβέρνηση δεν θα βουλιάζει αυτόματα στη θάλασσα των ανομημάτων της, αν και το γυαλί της εξουσίας της φαίνεται να ραγίζει. (Και οι ραγισματιές μάλλον ακροδεξιά κατεύθυνση ακολουθούν.)
Στο τραγούδι αυτό δεν συναντάμε την “κλάψα” ή το αιώνιο “παράπονο” για τα οποία έχει συχνά επικριθεί ο Στέλιος Καζαντζίδης. Το σίγουρο είναι ότι κανένας άλλος τραγουδιστής δεν θα μπορούσε να ερμηνεύσει αυτό το δύσκολο τραγούδι με το πάθος, την κρυστάλλινη άρθρωση, τις ανυπέρβλητες φωνητικές ικανότητες και την ψυχή του Στέλιου – και να μη μιλά μόνο για τη μακρινή δεκαετία του ’50, αλλά και για την τρίτη δεκαετία του 21ού αιώνα.
