“Θα μπω κι εγώ μαζί τους μες στο σάκο”, είπε εκ των υστέρων ο Έλληνας καλλιτέχνης. Όμως τα γεράκια του πολέμου και οι υποτακτικές ανά τον κόσμο κυβερνήσεις, ανάμεσά τους και η δική μας, ετοιμάζουν body bags για αναρίθμητα θύματα. Αυτοί οι σάκοι μάς τρομάζουν και όχι “ο” σάκος ενός τραγουδιού.

Σε λίγες μέρες ο σάκος θα έχει ξεχαστεί. Όμως δεν ξεχνάμε ότι δεν υπάρχουν body bags για τη μεταφορά χιλιάδων πτωμάτων στον τόπο ταφής τους στη Γάζα, όπου το πιο περιζήτητο επάγγελμα σήμερα είναι ο σαβανωτής, αυτός που τυλίγει τους νεκρούς σε μερικά μέτρα λευκό ύφασμα. Και είναι τόσο τεράστιος ο φόρτος εργασίας που το αίμα ποτίζει τόπους τόπους το στερνό ένδυμα, όπως βλέπουμε στις φωτογραφίες που η αναπαραγωγή τους εδώ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί “σκληρό και βίαιο περιεχόμενο”.

Ακόμα και αυτοί που δεν ήξεραν ποιος είναι ο Πάνος Βλάχος τώρα τον έμαθαν. Όμως χωρίς αυτόν, δεν θα μάθαινα ποιος ήταν ο Άντριαν Μίτσελ. Καθώς γύρευα μέσω Google να μάθω την ιστορία των body bags, έπεσα τυχαία πάνω σε ένα αντιπολεμικό ποίημα του με τίτλο “Δεκαπέντε εκατομμύρια πλαστικοί σάκοι” (“Fifteen Millions Plastic Bags”). Ο Βρετανός Άντριαν Μίτσελ (1932-2008), που στη φωτογραφία τον βλέπουμε να απαγγέλλει, ήταν ποιητής, πεζογράφος, περφόρμερ, θεατρικός συγγραφέας, αριστερός διανοούμενος πρώτης γραμμής, μαχητής της ειρήνης, που αντιτάχθηκε σθεναρά στον Πόλεμο του Βιετνάμ και στους πυρηνικούς εξοπλισμούς. Μεταφράζω το ποίημα, πρόχειρα και ίσως αδέξια, αλλά νομίζω ότι αποδίδω το περιεχόμενό του που δεν αφορά μόνο την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Μιλά για σάκους large, medium και small που προορίζονταν για άντρες, γυναίκες και παιδιά, θύματα ενός πυρηνικού πολεμικού πλήγματος.

Σε μια κρατική αποθήκη περπατούσα

Εκεί όπου δεν φτάνει το φως της μέρας.

Είδα δεκαπέντε εκατομμύρια πλαστικούς σάκους

Να κρέμονται σε χιλιάδες σειρές.

Πέντε εκατομμύρια είχαν μήκος έξι πόδια

Πέντε εκατομμύρια είχαν μήκος πέντε πόδια

Πέντε εκατομμύρια είχαν τη ζωγραφιά του Μίκι Μάους

Και ήταν μικρότερου μεγέθους.

Τάχα προορίζονταν για όπλα ή για στολές

Ή για κάποιο διεστραμμένο παιχνίδι;

Ύστερα είδα ότι κάθε σάκος είχε ένα νούμερο

Και κάθε σάκος έφερε ένα όνομα.

Έτσι πήρα τον δικό μου σάκο απ’ την κρεμάστρα

Τον φόρεσα μέχρι πάνω απ’ το κεφάλι μου

Και τώρα περιμένω τον ιερέα να τραβήξει το φερμουάρ

Έτσι ώστε να μη διαδοθεί η ραδιενέργεια.

Tι πρωτοέρχεται στο νου μας όταν ακούμε τη λέξη “σάκος”; Αυτήν που ακούστηκε σε ένα τραγούδι του ηθοποιού και μουσικού Πάνου Βλάχου και ξεσήκωσε μια παθιασμένη συζήτηση (ας την πούμε “συζήτηση”): “Μέσα σ’ ένα σάκο βάλτε / Άδωνι και Πορτοσάλτε”. Σύμφωνα με τους κατονομαζόμενους, η λέξη “σάκος” λειτουργεί ως προτροπή σε φόνο, όμως βρίσκω αυτή την ερμηνεία μονοσήμαντη. Η επίμαχη λέξη δεν παραπέμπει μόνο στα body bags, στους πλαστικούς σάκους που χρησιμοποιούνται ευρέως και για τη μεταφορά σκοτωμένων στο πεδίο της μάχης στρατιωτών. Επίσης παραπέμπει στον διπλωματικό σάκο, στο σάκο του Άη Βασίλη, στους σάκους αποριμμάτων, στον ταχυδρομικό σάκο. Άλλο σάκος, άλλο λάκκος.