Το σχόλιο της Δευτέρας: Προάγει ο κάθε λογής πρωταθλητισμός την κοινωνική πρόοδο;

γράφει ο Γιώργος Προυσαλίδης, από selidodeiktis

33^η Ολυμπιάδα, όλα τα βλέμματα στραμμένα στους αθλητές, κυρίως όμως στον νικητή, στον πρώτο, στο μετάλλιο το χρυσό!

Γιατί μας αρέσει η πρωτιά; Η νίκη; Πως φτάνουμε να λατρεύουμε την κορυφή, την οποία μάλιστα δεν κατακτούμε οι ίδιοι;
Η νίκη, η επικράτηση, η επιβολή, ο θρίαμβος του ενός, συνεπάγεται την ήττα, την υποχώρηση, την υποταγή, τη συντριβή του/των άλλου/ων.

Το σχήμα νίκη-ήττα συντροφεύει κάθε αθλητική δραστηριότητα, τραβώντας την μοιραία προς τον πρωταθλητισμό και μάλιστα στην σύγχρονη αγοραία μορφή του. Έναν άκρατα ατομικιστικό εμπορευματοποιημένο πρωταθλητισμό που αποτελεί  βιασμό ψυχών, σωμάτων και συνειδήσεων.

Ο αθλητισμός είναι η οργανωμένη προσωπική ή ομαδική προσπάθεια και δράση που αποσκοπεί στην σωματική εξάσκηση ενδυνάμωση και βελτίωση ενώ επιδρά ευεργετικά στην ψυχική και πνευματική κατάσταση των ανθρώπων. Στην ανθρώπινη κοινωνία ο αθλητισμός προάγει τον συναγωνισμό κι όχι τον ανταγωνισμό τους. Καλλιεργεί την συνεργασία και την εμπιστοσύνη, ωφελεί τη ανάπτυξη ομαδικού πνεύματος ενώ σε παρακινεί να αναμετρηθείς με τον εαυτό σου κι όχι με τους άλλους.

Είναι παιγνίδι ανάπτυξης ισότιμων κοινωνικών ρόλων και σχέσεων, παράγει μόνο χαρούμενους «νικητές», δεν είναι μηχανισμός επιβολής διαχωρισμού και ταπείνωσης του άλλου, δεν παράγει διχασμό μέσω της ιεραρχίας του διπόλου νικητή ηττημένων. Φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά εξασφαλίζει την συναδέλφωση, την ενσυναίσθηση, την ευεξία, την πνευματική και ψυχική υγεία ενώ αναπτύσσει το πρόσωπο σε σχέση με το κοινωνικό σύνολο. Δεν υποτάσσεται στις αγορές, δεν εξαγοράζεται. Προσφέρει στην κοινωνία διάκονους της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης.  

Ο πρωταθλητισμός από την άλλη ενδιαφέρεται πρώτιστα για την νίκη την κατάκτηση της 1^ης θέσης. Συνεπώς υπηρετεί την διαφοροποίηση, την επικράτηση, την καχυποψία, την αντιπαράθεση, την εργαλειοποίηση του σώματος μέχρις εξάντλησης, το στράγγισμα της ψυχής. Φέρνει τους ανθρώπους αντιμέτωπους μεταξύ τους, δημιουργεί την αντιπαλότητα καλλιεργεί τα πιο βάρβαρα ζωώδη ένστικτα, αναπτύσσει το άτομο αποκομμένο από το κοινωνικό του σύνολο. Υποτάσσεται σε χορηγούς στην εμπορευματοποίηση, εξαγοράζεται για να προσπορίσει την πρωτιά. Προσφέρει στην κοινωνία διακόνους του κέρδους και της εκμετάλλευσης.

Ο «πρωταθλητισμός» άλλωστε ως μορφή ακραίου ανταγωνισμού, ως δίπολο νικητή ηττημένου που δημιουργεί κατηγοριοποίηση και ιεραρχική δομή μέσα σε αυτήν, δε συμβαίνει μόνο στον αθλητισμό. Εμφανίζεται παντού σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης: στο ταξικό, πολεμικό, κοινωνικό, εργασιακό, ερωτικό, ή όποιο άλλο πεδίο της καθημερινότητας. Εξοπλισμένος με λεκτικά περιτυλίγματα όπως: πρωταθλητισμός, αριστεία, ικανότητα, επιτυχία, ταλέντο (έμφυτο ή αποκτούμενο κ.ά)  υφαρπάζει την συναίνεση και την αυτουποταγή των πολλών, μέσω της εσωτερίκευσης της ήττας ως ατομική ανικανότητα κι αδυναμία. Μια νομιμοποιητική διαδικασία ιδεολογικά ευεργετική για τις ανάγκες διαιώνισης του συστήματος 

Αυτός ο θεσπισμένος κοινωνικός «πρωταθλητισμός» για να πείσει ανατρέχει σε απλουστευτικά, αντιεπιστημονικά επιχειρήματα από το ζωικό βασίλειο, (νόμος της ζούγκλας, του δυνατού, του επικρατέστερου) και σερβίρεται ως ιδιότυπος κοινωνικός δαρβινισμός. Διηθίζεται με όπλα τη δόξα, την αναγνώριση, τις υλικές απολαβές και εξαπλώνεται σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα, γίνεται συστατικό στοιχείο των κοινωνικών σχέσεων, του εποικοδομήματος.
Από το πατριαρχικό παιδικό παιγνίδι «ποιος θα μακροκατουρήσει;» μέχρι το ποιος θα κατακτήσει το «άλλο» φύλο ή την όποια επιτυχία. 

Η μεταφορά αυτού του μοντέλου-μηχανισμού κυρίως στο κόσμο της εργασίας:

Λειτουργεί ως αυταπάτη που στόχο-προσηλώνει τους φτωχούς σε υποκατάστατα λαϊκής έκφρασης (οπαδισμός) μετατρέποντάς τους από παραγωγούς σε οπαδούς-πελάτες του star-system (ποδόσφαιρο, αθλητισμός, θέαμα) ή και των εμπορικών σημάτων Α.Ε.

Αφομοιώνει και εκτονώνει την ασυνείδητη ταξική τους οργή.

Τον πειθαρχεί στους κανόνες του.

Προσφέρει μαγικές στιγμές εικονικών σκληρών μαχών και νικών προς αυτό-ικανοποίηση κι εκτόνωση που σπάνια ή ποτέ δε βιώνει στην πραγματική προσωπική του ζωή.

Τον εγκλωβίζει σε ρόλο παθητικού θεατή. Ταυτίζεται με αγώνες που δε δίνει τελικά ο ίδιος αλλά το μεγεθυμένο είδωλό του ενώ δίνει την «υπέροχη» ανάθεση του σε «ειδικούς» για τον πραγματικό ταξικό του αγώνα.

Εκπαιδεύει στις ήττες που αναφόφευκτα και λογικά οδηγούν στην αυτό-τιμωρητική νομιμοποίησης της ίδιας της εκμετάλλευσής τους. 

Συμπερασματικά το «παιγνίδι» του κάθε είδους «πρωταθλητισμού» στον καπιταλισμό, ως καθρέπτης του, δε μπορεί παρά να είναι έτσι σχεδιασμένο ιστορικά να μην προάγει την αλληλεγγύη και τη συλλογική αναβάθμιση, αλλά να προετοιμάζει τα νεαρά μέλη της κοινωνίας στην ανταγωνιστική ανθρωποφαγία που ευλογεί την κατηγοριοποίηση και την ταξική εκμετάλλευση.
Ο πρωταθλητισμός με την δήθεν “ευγενή” επιδίωξη της νίκης δεν είναι παρά ο βιαστής του «παιχνιδιού» που το παραμορφώνει από μέσο ανάπτυξης δεσμών κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής σε πεδίο επιβολής και νομιμοποίησης της ιεραρχίας και της εκμετάλλευσης του δυνατού. 

Δεν νομίζετε πως είναι καιρός να εργαστούμε να γίνει «κάθε» πρωταθλητισμός παρελθόν;;;