Δημήτρης Β. Πεπόνης - kosmodromio.gr

Πώς το δίλημμα των ΗΠΑ: πρώτα Ευρώπη και μετά Ασία, έγινε τρίλημμα μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ.

Η Ρωσία με την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου 2022 στην Ουκρανία έθεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες προ του διλήμματος: πρώτα Ευρώπη και μετά Ασία (δηλαδή Κίνα και Ταϊβάν), ή πρώτα Ασία και μετά Ευρώπη; (Βλ. Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, σελ.105). Η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και η πρόκληση των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν μετατρέψει το συγκεκριμένο δίλημμα σε τρίλημμα: πρώτα Μέση Ανατολή και μετά Ευρώπη και Ασία ή πρώτα Ευρώπη και μετά Ασία και Μέση Ανατολή;

Πριν από την 7η Οκτωβρίου 2023, οι ΗΠΑ είχαν τρεις προτεραιότητες, σε Ανατολική Ευρώπη, Ανατολική Ασία και Μέση Ανατολή αντίστοιχα: την υποστήριξη της Ουκρανίας στον πόλεμο με τη Ρωσία, τον περιορισμό της επιρροής, την απομείωση της ισχύος και την ανάσχεση της Κίνας και, τέλος, την εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Ο πόλεμος στη Γάζα έχει εκτροχιάσει και τους τρεις αυτούς στόχους.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, οι Αμερικανοί με την άμεση εμπλοκή τους ανοιχτά της Υεμένης (σε αντίθεση με την Ουκρανία) απάντησαν: πρώτα Μέση Ανατολή. Όμως η απάντηση αυτή μπορεί να είναι παραπλανητική, αν ιδωθεί μόνο υπό το πρίσμα της ιεράρχησης συμφερόντων ή της κρισιμότητας της κατάστασης, δίχως να σταθμιστεί το εξής σημαντικό: το ευρωπαϊκό θέατρο του πολέμου στην Ουκρανία είναι κυρίως χερσαίο και έχει ηπειρωτικό χαρακτήρα, ενώ το μεσανατολικό στην Ερυθρά Θάλασσα είναι αεροναυτικό – και οι «ναυτικές δυνάμεις», δηλαδή οι Αμερικανοί και οι Άγγλοι, αποφεύγουν τους χερσαίους πολέμους (όπου βασικά δεν μπορούν να νικήσουν), εξ ου και συνήθως βάζουν άλλους να σκοτώνονται για λογαριασμό τους σε τέτοιες περιπτώσεις. Επίσης άλλο βορειοδυτική Υεμένη και άλλο Ρωσία.

Σε ό,τι αφορά την Ανατολική Ασία, εάν οι Κινέζοι ήθελαν πραγματικά να κάνουν εισβολή στη Ταϊβάν, όπως τόσο έντονα προσπαθούν να μας πείσουν οι Αμερικανοί, ακριβώς τώρα θα ήταν η καταλληλότερη στιγμή, που υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα και στην Ανατολική Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή. Αλλά οι Κινέζοι δεν χρειάζονται να πάνε τόσο μακριά, όχι μόνο γιατί αυτό που επιδιώκουν είναι ειρήνη και ανάπτυξη, και όχι πόλεμο, αλλά και επειδή μπορούν πολύ απλά να πουν, με αφορμή τον πόλεμο στη Γάζα: ποιο κράτος διαμεσολαβεί τις ισραηλινο-παλαιστινιακές σχέσεις, και διαχειρίζεται τα πράγματα στη Μέση Ανατολή γενικότερα από το τέλος του ψυχρού πολέμου και ύστερα; Ποιο είναι το αποτέλεσμα των τελευταίων 35 χρόνων; Χάος και πόλεμος.

Το ξέσπασμα του πολέμου στο Ισραήλ και η ευρύτερη εύφλεκτη κατάσταση στην περιοχή οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στην αποτυχία των ΗΠΑ να διαμεσολαβήσουν ειλικρινά και ουσιαστικά μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, αλλά επιπλέον και στην αδυναμία τους να σταθεροποιήσουν τη Μέση Ανατολή. Η αδυναμία και η αποτυχία του αμερικανικού κράτους φανερώνουν όχι απλώς τα όρια της ισχύος του, αλλά και την απώλεια της αξιοπιστίας του – ιδιαίτερα αν η αμερικανική αδυναμία και αποτυχία ιδωθεί με φόντο τη διαμεσολάβηση της Κίνας μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας.

Το επίπεδο της αξιοπιστίας ενός ηγετικού κράτους σχετίζεται άμεσα με τη διεθνή του θέση και με τη διάρκεια ζωής της ηγεσίας του. Γιατί; Διότι η εξουσία και το κύρος σε διεθνή κλίμακα δεν μπορούν να επιβληθούν με εξαναγκασμό επί όλων των υπολοίπων κρατών, παρά απαιτείται η εθελοντική αποδοχή τους. Η δε απώλεια αξιοπιστίας οδηγεί σε περαιτέρω περιορισμό της ηγετικής επιρροής και δύναμης στην περίπτωση που το ηγεμονικό/ηγετικό κράτος εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ποιος θα πάρει ξανά σοβαρά ένα λόγο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων που θα εκφράζεται από αμερικανικά στόματα;

Ο συνδυασμός της αναξιοπιστίας και της εφαρμογής δύο μέτρων και δύο σταθμών οδηγεί με εσωτερική λογική συνέπεια στην υποκρισία, η οποία «είναι ο φόρος που πληρώνει η αμαρτία στην αρετή», όπως υποτίθεται ότι είχε πει ο La Rochefoucauld.

Μετά από την άτακτη αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και την πτώση της Καμπούλ στους Ταλιμπάν στις 15 Αυγούστου 2021, καθώς και την αμερικανική αποτυχία αποτροπής της ρωσικής εισβολής και την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ, που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2023, έρχεται να ολοκληρώσει το παζλ της φθίνουσας πορείας του κύρους, της αξιοπιστίας και της επιρροής των ΗΠΑ διεθνώς.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τη Μέση Ανατολή, υπό το φόντο της συμφωνίας Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, με τη διαμεσολάβηση της Κίνας, και του εκτροχιασμού των σχέσεων Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, μετά από την επίθεση της Χαμάς, το έτος 2023 μπορεί να ιδωθεί ως έτος-ορόσημο της έναρξης της μετα-αμερικανικής/μονοπολικής εποχής στη Μέση Ανατολή.