«Όλες οι μορφές τέχνης είναι στην υπηρεσία της μεγαλύτερης απ’ όλες τις τέχνες: της τέχνης της ζωής» είχε αναφέρει ο -μεταξύ άλλων- ποιητής, συγγραφέας, σεναριογράφος, κινηματογραφικός και θεατρικός σκηνοθέτης Μπέρτολτ Μπρεχτ που κατάφερε να υπηρετήσει από πολλές διαφορετικές θέσεις την τέχνη ή, όπως αναφέρει και ο ίδιος, την ίδια τη ζωή μέσα από το έργο που άφησε αλλά και μέσα από τους αγώνες που έδωσε ως κομμουνιστής.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε το αν οι μαθητές και οι μαθήτριες που διοργάνωσαν την προχθεσινή καλλιτεχνική διαμαρτυρία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, είχαν στον νου τους αυτά τα λόγια καθώς προετοίμαζαν τη συγκεκριμένη κινητοποίηση. Γνωρίζουμε όμως πως κατάφεραν να τα αναδείξουν εμφατικά, μεταφέροντας τα δικά τους μηνύματα σε χιλιάδες κατοίκους της πόλης που στάθηκαν για λίγο ή πολύ μπροστά από τη σκηνή για να ακούσουν τα αιτήματά τους. Αιτήματα τα οποία αποτυπώθηκαν ταυτόχρονα μέσα από τις πολλές διαφορετικές γλώσσες επικοινωνίας που εκφράστηκαν στις περισσότερες από 4 ώρες που διήρκησε η κινητοποίηση «Save Art».

Το «Save Art» αποτελεί μια πρωτοβουλία των ίδιων των μαθητών και των μαθητριών και μία μορφή διαμαρτυρίας με καλλιτεχνικό χαρακτήρα για την ενημέρωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν ειδικά το Καλλιτεχνικό και το Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης αλλά και ευρύτερα η Τέχνη.

Η ζωντανή αυτή μορφή διαμαρτυρίας, πέραν των άλλων, έδωσε μία ξεκάθαρη απάντηση για όσους από εμάς είχαμε αμφιβολία για το αν μπορεί ένας πίνακας ζωγραφικής, μία σύντομη θεατρική ή χορευτική παράσταση, ένα τραγούδι και ένα ποίημα να περάσουν με την ίδια γλαφυρότητα, αλλά και με την ίδια μεταδοτικότητα, όσα συμπυκνώνει ένα σύνθημα διεκδίκησης αυτών που αδικούνται.

Τι συμβαίνει στην Εκπαίδευση και στην Τέχνη εν μέσω κρίσης;

Μάλλον δεν χρειάζεται να αναφέρουμε το τι άφησαν πίσω τους 14 χρόνια μνημονίων ή «αυστηρών δημοσιονομικών πλαισίων», όπως έχουμε μάθει να ονομάζουμε τις περικοπές της χρηματοδότησης σε μία σειρά δομών και υπηρεσιών που αφού υποβαθμίστηκαν και τεμαχίστηκαν πέρασαν ή περνούν ακόμα στις δαγκάνες της «ελεύθερης αγοράς» και του «ιδιωτικού τομέα». Από την Υγεία και την Παιδεία μέχρι τις μετακινήσεις, την Ενέργεια αλλά και μία σειρά Δομών Κοινωνικής Πρόνοιας ή εγκαταστάσεων, εκτάσεων και υποδομών, στρατηγικής σημασίας για την οικονομία της χώρας, η έρημος του νεοφιλελευθερισμού απλώνεται. Κάτι που συνεπακόλουθα αντικατοπτρίζεται και αφορά με, υλικούς αλλά και πολιτισμικούς όρους, και την ίδια την Τέχνη.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, ξεκινώντας από αυτά που διεκδικούν οι ίδιοι οι μαθητές και οι μαθήτριες των δύο σχολείων της πόλης που συνδιοργάνωσαν τη συγκέντρωση, μέσα από ένα φυλλάδιο που μοίραζαν χέρι με χέρι σε περαστικούς:

• Κάλυψη του συνόλου των εκπαιδευτικών κενών με μόνιμους διορισμούς καθηγητών όλων των ειδικοτήτων και έγκαιρη τοποθέτησή τους στις σχολικές μονάδες
• Κατάλληλες κτιριακές υποδομές για τη διεξαγωγή καλλιτεχνικών και μουσικών μαθημάτων
• Πιστοποίηση του επιπέδου σπουδών στα καλλιτεχνικά και μουσικά μαθήματα και υποχρεωτική αναγνώρισή του
• Άμεση υλοποίηση των υποσχέσεων για την κατασκευή των κτιρίων που αναμένονται στο Καλλιτεχνικό Σχολείο Θεσσαλονίκης
• Άμεση κατάργηση του Π.Δ. 85 το οποίο υποβαθμίζει την Τέχνη, τους καθηγητές και τους ίδιους τους μαθητές

Το τι ακριβώς διεκδικούν οι μαθητές και οι μαθήτριες μέσω αυτών των αιτημάτων, μπορέσαμε να το καταλάβουμε καλύτερα, ξεκλέβοντας λίγο χρόνο με μερικούς από αυτούς κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της κινητοποίησης.

«Οι καθηγητές μας είναι ωρομίσθιοι και αυτό συνιστά από μόνο του μία τραγική πραγματικότητα για τους ίδιους και την οικονομική τους κατάσταση. Δεν είναι όμως μόνο αυτό» μας ανέφερε μαθήτρια του Καλλιτεχνικού Λυκείου Θεσσαλονίκης που συμπλήρωσε πως «κάθε χρόνο οι διορισμοί των αναπληρωτών γίνονται αρκετούς μήνες μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς».

Ο Χρήστος Γεωργαντάς, υποδιεθυντής του Καλλιτεχνικού Λυκείου, επιβεβαίωσε τις μεγάλες καθυστερήσεις στους διορισμούς των αναπληρωτών ενώ τόνισε το κτιριακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει σύσσωμη η σχολική κοινότητα που διεκδικεί ένα ανεξάρτητο δικό της κτιριακό συγκρότημα  για να καλύψει τις ανάγκες τόσο του Γυμνασίου όσο και του Λυκείου. Αξίζει να σημειωθεί πως σήμερα το Γυμνάσιο και το Λύκειο στεγάζονται σε διαφορετικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, με το πρώτο να βρίσκεται στους Αμπελόκηπους και το δεύτερο στην Μενεμένη.

Στο άνοιγμα της συγκέντρωσης ο μαθητής του Καλλιτεχνικού Σχολείου που πήρε τον λόγο, μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Το Καλλιτεχνικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, το οποίο ιδρύθηκε το 2007, πρόκειται για ένα σχολείο με τρεις κατευθύνσεις: Θέατρο, Εικαστικά και Χορός. Στο σχολείο μας φοιτούν γύρω στους 300 μαθητές και μαθήτριες Γυμνασίου και Λυκείου. Οι καθηγητές μας αναγκάζονται να αλλάζουν περιοχές για να κάνουν τα μαθήματά τους. Οι καθηγητές Χορού και Κινηματογράφου διορίζονται μετά τον Δεκέμβρη και μερικές φορές οι προσλήψεις έχουν γίνει και μέχρι τα μέσα του Φλεβάρη. Θέλουμε πάνω απ’ όλα ο κόσμος να μάθει για την ύπαρξη του σχολείου μας, να αναγνωριστεί η Παιδεία και ο Πολιτισμός που προσφέρει ένα τέτοιο σχολείο. Στο σχολείο μας, κάτι που σπανίζει σε άλλα σχολεία, δεν υπάρχουν διακρίσεις ανάμεσα στα παιδιά, η διαφορετικότητα του καθενός είναι αποδεκτή».

Διδάσκοντας συμπερίληψη

Οι μαθητές και οι μαθήτριες, μέσα από τα δρώμενα που παρουσίασαν δεν άγγιξαν μόνο τα «στενά», αν κανείς μπορεί να τα δει ως τέτοια, αιτήματα του «δικού» τους αγώνα. Μας δίδαξαν πολλά καθώς μας μιλούσαν για τον ρατσισμό, τον σεξισμό και την έμφυλη βία, την εκμετάλλευση που βιώνουν οι εργαζόμενοι, τη φτώχεια, την αστυνομική βία.

Οι χορογραφίες τους επανέφεραν στις μνήμες μας το έγκλημα των Τεμπών, τα θεατρικά τους μας τράβηξαν το παραβάν που κρύβει τις προκαταλήψεις που, πολλές φορές, αναπαράγονται μέσα στις οικογένειες για τα μέλη τους που αγαπάν ή βιοπορίζονται από την Τέχνη, τα ποιήματά τους μας θύμισαν τις πραγματικότητες των φυλακισμένων, των μεταναστών, των κάθε λογής «άλλων» και μας θύμισαν μετά τον Μπρεχτ, τον άλλο μεγάλο, τον Μαγιακόφσκι που έλεγε πως «η τέχνη είναι ένα σφυρί με το οποίο δίνουμε σχήμα στον κόσμο» και όχι μόνο ένας καθρέφτης μέσα στον οποίο αυτός καθρεφτίζεται.

Κατά την άποψή μας, αυτό να είναι και το πιο σημαντικό μήνυμα που κατάφεραν να μας περάσουν, κάτι που ίσως και να εξηγεί το παρατεταμένο χειροκρότημα μετά από κάθε παρουσία τους πάνω στη σκηνή:

Το ότι σ’ αυτή την έρημο, που κάνει καθηγητές να διανύουν χιλιόμετρα κάθε μέρα για να διδάξουν σε τάξεις του ίδιου σχολείου, σ’ αυτή την έρημο που διαλύει κομμάτι-κομμάτι τις ζωές μας και μας «ξεκάνει» όπως ακριβώς μας συναντά, ήτοι ατομικά και μοναχικά, οάσεις δεν μπορούν να νοούνται παρά πρωτοβουλίες αντίστοιχες με αυτή που πήραν οι μαθητές και οι μαθήτριες των συγκεκριμένων σχολείων, πρωτοβουλίες, σχήματα και αγώνες που μας κάνουν να σκεφτόμαστε, να υπάρχουμε και να δρούμε συλλογικά.

Ή όπως ανέφερε ένας έφηβος μαθητής στο ποίημα που απήγγειλε:

Ενάντιά μας είναι ο νόμος με την απερίγραπτη δύναμη και εξουσία/
Η αστυνομία ξέρει πώς να κάνει κάποιον αθώο ή ένοχο/
Ενάντιά μας είναι η εξουσία της αστυνομίας/
Τα ξεδιάντροπα ψέματα που είπάν κάποιοι θα πληρωθούν με πολύ χρυσό/
Ενάντιά μας είναι η δύναμη του χρυσού/
Ενάντιά μας είναι το φυλετικό μίσος και το απλό γεγονός ότι είμαστε φτωχοί.

Αγαπημένε μου πατέρα, είμαι στη φυλακή/
Μην ντραπείς να πεις το έγκλημά μου/
Το έγκλημα της αγάπης και της συντροφικότητας/
Και μόνο η σιωπή είναι ντροπή/
Μαζί μου έχω την αγάπη μου/
Την αθωότητά μου/
Τους εργάτες/
Και τους φτωχούς/
Για όλα αυτά είμαι ασφαλής…