Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Μπορεί να έχουν κάποια σχέση οι επικείμενες ευρωεκλογές με τις πανελλαδικές εξετάσεις και τα θέματα στα οποία εξετάζονται οι φετινοί υποψήφιοι; Όχι, βέβαια,  θα απαντούσε ο ανυποψίαστος αναγνώστης. Μια πιο διεισδυτική διερεύνηση στο θέμα θα μπορούσε να αποδείξει ότι σε κάθε προεκλογική περίοδο που διεξάγονται πανελλαδικές εξετάσεις τα θέματα είναι, άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο, «πιο εύκολα και βατά» σε σύγκριση με προηγούμενες χρονιές. Φέτος που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το κυβερνόν κόμμα σε μεγάλη πτώση, τα θέματα στο πρώτο μάθημα, στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, που εξετάστηκαν οι υποψήφιοι των ΕΠΑΛ χθες (Πέμπτη 30/5) και των ΓΕΛ σήμερα (Παρασκευή31/5) ήταν ασύγκριτα «πιο εύκολα και βατά» σε σύγκριση με κάθε άλλη χρονιά. Ας μην ξεχνάμε ότι περίπου 100.000 υποψήφιοι με τις οικογένειές τους ανεβαίνουν τον Γολγοθά των πανελλαδικών εξετάσεων. Και όχι μόνο αυτοί, αλλά η συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας παρακολουθεί τη στρεβλή εικόνα των πανελλαδικών, όπως προβάλλεται από τα συστημικά μέσα ενημέρωσης. Σε αυτό το έδαφος ευδοκιμεί ο εκπαιδευτικός λαϊκισμός και η χειρότερη συνέπεια του είναι ότι καλλιεργεί ψεύτικες προσδοκίες, εγκλωβίζοντας νέους ανθρώπους σε αδιέξοδα.

Χωρίς να εξετάσουμε αναλυτικά – πιθανόν αυτό να γίνει σε επόμενο άρθρο – τα σημερινά θέματα στο μάθημα της Ν. Γλώσσας με ολίγη Λογοτεχνία, εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε πόσο χαμήλωσε  ο βαθμός ευκολίας/ δυσκολίας των θεμάτων. Ένα κείμενο που αναφέρεται γενικώς στα οφέλη των ταξιδιών, χωρίς να αναφέρεται στη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα και χωρίς να προσφέρεται για ουσιαστικό προβληματισμό. Αόρατοι και εκτός κειμένου οι άνεργοι, οι φτωχοί, οι απόκληροι, οι σκληρά εργαζόμενοι, ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας που δεν έχει τη δυνατότητα για ταξίδια και διακοπές. Ερωτήσεις χωρίς να παρουσιάζουν ιδιαίτερη πρωτοτυπία και δυσκολία, στις περισσότερες από τις οποίες εύκολα ή δύσκολα θα απαντούσαν ακόμα και μαθητές Γυμνασίου. Το θέμα έκθεσης  έχει δύο ζητούμενα και ζητά από τους υποψηφίους να εκφράσουν την άποψή τους αναμασώντας τις απόψεις του κειμένου 1. Ο εντοπισμός των κειμενικών δεικτών για την υπεράσπιση της ερμηνευτικής προσέγγισης δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία» στο 3^ο θέμα.

Γενικότερα η Νεοελληνική Γλώσσα και –ολίγη- Λογοτεχνία τα τελευταία χρόνια «εκσυγχρονίζεται» και «μεταρρυθμίζεται» σε μάθημα απλών δεξιοτήτων κατανόησης «ιδεολογικών σκουπιδιών» συρρικνώνοντας τον γραπτό λόγο διατηρώντας τον βασικό της χαρακτήρα ως το προνομιακό μάθημα ιδεολογικής χειραγώγησης μαθητών και εκπαιδευτικών και εμπέδωσης της κυρίαρχης ιδεολογίας. Σε αυτή την κατεύθυνση καταλυτικός είναι ο ρόλος της περιβόητης Τράπεζα Θεμάτων που έχει μετατραπεί σε χωματερή ιδεολογικών σκουπιδιών με κείμενα – στην πλειονότητά τους - άγνωστων δημοσιογράφων – προπαγανδιστών της κυβέρνησης και της κυρίαρχης ιδεολογίας. Η εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων που προβάλλεται με φωτοστέφανο αθωότητας από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, αποτελεί το πιο δηλητηριώδες τμήμα της οικοδόμησης του λεγόμενου «νέου σχολείου».

Ασφαλώς και δεν είναι τα θέματα των εξετάσεων εύκολα ή δύσκολα, … θεία ή διαβολικά που καθορίζουν τον ρόλο των εξετάσεων και του σχολείου. Αν τα θέματα των Πανελλαδικών είναι ευκολότερα ή είναι δυσκολότερα θα πετύχουν περισσότεροι ή λιγότεροι υποψήφιοι στα ΑΕΙ; Έχει νόημα αυτή η συζήτηση όταν ο αριθμός εισακτέων είναι καθορισμένος; Πίσω από μια τέτοια συζήτηση κρύβονται οι μύθοι των «ίσων ευκαιριών» και του «αδιάβλητου» των εξετάσεων. Οι εξετάσεις αποτελούν τον ορατό μηχανισμό της επιλεκτικής- απορριπτικής λειτουργίας του σχολείου. Πέρα από τον μαζικό αποκλεισμό των υποψηφίων, κυρίως από τις ασθενέστερες τάξεις και στρώματα και τις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, οι εξετάσεις επιβάλλουν έναν ολοκληρωτικό έλεγχο στην εκπαιδευτική διαδικασία από το Δημοτικό. Οι εξετάσεις γίνονται εργαλεία που μετατρέπουν τη διαδικασία της μόρφωσης σε εξάσκηση για το κυνήγι «χρήσιμων γνώσεων» που αποφέρουν βαθμούς.

Παράλληλα όλος αυτός ο θόρυβος για εύκολα ή δύσκολα θέματα αν δεν αποκρύπτει, αφήνει στο περιθώριο την ουσιαστική συζήτηση για τον «κόφτη» της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ). Το γεγονός, δηλαδή, ότι είτε με εύκολα είτε με δύσκολα θέματα και φέτος 18 - 20.000 υποψήφιοι θα βρουν τις πύλες των ΑΕΙ κλειστές λόγω της ΕΒΕ. Και βέβαια δεν αναφερόμαστε σε αυτούς που δεν «χωράνε» στον αριθμό εισακτέων αλλά σε αυτούς που δεν θα περάσουν την ΕΒΕ και θα αφήσουν 8 - 10.000 θέσεις κενές έτσι ώστε να λιπάνουν το έδαφος της αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης δηλαδή των συγχωνεύσεων και κλεισίματος δεκάδων τμημάτων.

Εξάλλου, η συζήτηση για το μορφωτικό επίπεδο των μαθητών με βάση την καλή ή κακή βαθμολογία  στις εξετάσεις είναι άνευ  σημασίας, γιατί  τα υψηλά ποσοστά επιτυχίας ή αποτυχίας είναι μια «κατασκευή» από τους «θεματοθέτες» της Επιτροπής Εξετάσεων που κρατούν στα χέρια τους τα «εργαλεία» των λεγομένων διαβαθμισμένων θεμάτων. Εύστοχα έχει επισημανθεί: «Δεν έγινε λάθος στις πανελλήνιες… οι πανελλήνιες είναι ένα λάθος!»

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» του Εκπαιδευτικού Ομίλου.