Με προβλήματα και λάθη στα θέματα ξεκίνησαν οι φετινές πανελλήνιες εξετάσεις στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας τόσο για τα ΕΠΑΛ, όσο και για τα ΓΕΛ, ενώ ανάλογη ήταν και η συνέχεια. Πρόχειρες διασκευές κείμενων αλιευμένων από διαδίκτυο, άγνωστων συγγραφέων, συντακτικά και εκφραστικά λάθη που βγάζουν μάτι, ερωτήσεις πρόχειρες και σε απόσταση από όσα διδάχτηκαν…

Οι πανελλήνιες, αν και είναι το αποκορύφωμα ενός άδικου και ταξικού εκπαιδευτικού συστήματος, θεωρούνται γενικά αξιόπιστες. Χάρη στους εκπαιδευτικούς, αυτούς που η Ντόρα Μπακογιάννη, χαρακτήρισε «παράσιτα» γιατί κινητοποιούνται ενάντια στην αντιεκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης.

Η σχετική συζήτηση ήρθε να αναδείξει πόσο έχουν υποβαθμιστεί, σαν αποτέλεσμα της συνολικότερης κρίσης του σχολείου.

Τα λάθη και τα προβλήματα στη διαμόρφωση των θεμάτων θυμίζουν πόσο έχει απαξιωθεί η παρεχόμενη γνώση στο σημερινό σχολείο. Σε ποιο βαθμό έχει κυριαρχήσει η εξοικείωση με δεξιότητες σε βάρος της πραγματικής μόρφωσης. Τα κείμενα, είτε λογοτεχνικά είτε δοκίμια προσεγγίζονται με μια τεχνοκρατική ματιά. Δεν ενδιαφέρουν οι γνώσεις, οι ιδέες, τα συναισθήματα που εκφράζονται, η εποχή που αντανακλούν, ο κόσμος που τα γεννάει. Το βάρος πέφτει σε τεχνικές επικοινωνίας για να μπορείς να σταθείς ως αναλώσιμο εργατικό δυναμικό, να καταρτίζεσαι και να πιστεύεις ότι ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ.

Ακόμα, μέσα από την τράπεζα θεμάτων έχει κυριαρχήσει σχεδόν ολοκληρωτικά η λογική των εξετάσεων συνολικά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παρόλο που τυπικά η τράπεζα θεμάτων παρέχει «κριτήρια αξιολόγησης» για την παρεχόμενη γνώση και όσα έχουν διδαχτεί οι μαθητές, τελικά έχει καταλήξει να είναι το αντικείμενο της διδασκαλίας, στο όνομα της καλύτερης προετοιμασίας. Έτσι κυριαρχεί το «teaching the test» που υποβαθμίζει την εκπαίδευση στις ΗΠΑ και τις χώρες όπου το σχολείο ζει στον ασφυκτικό κλοιό της αξιολόγησης, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας.

Σε συνδυασμό με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής οι εξετάσεις οδηγούν σε έναν μαζικό αποκλεισμό από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, με θύμα βασικά τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα.

Σε αυτά έρχεται να προστεθεί και το μεγάλο πλήγμα για τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών αλλά και την εργασιακή προοπτική τους, που συνιστά ο νέος νόμος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Η κυβέρνηση της ΝΔ χρησιμοποιώντας το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την ελευθερία του εμπορίου, παρέκαμψε το άρθρο 16 του Συντάγματος που προέβλεπε αποκλειστικά δημόσια πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Η ΕΕ εξάλλου αναγνωρίζει μόνο τις ελευθερίες που στηρίζουν την επιχειρηματικότητα: της διακίνησης εργαζομένων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών, κεφαλαίων… Όχι όμως και την ελευθερία στην πρόσβαση στην εκπαίδευση όλων των βαθμίδων. Με τον πιο ωμό τρόπο έγινε καθαρό πως όποιος έχει να πληρώσει θα μπορεί να σπουδάζει σε όποια σχολή θέλει. Όποιος δεν έχει θα πρέπει να βασανίζεται με τις εξετάσεις και τις βάσεις ή πολύ απλά να τα παρατήσει.

Σε μια περίοδο μάλιστα που η εργασιακή προοπτική ενός απόφοιτου ΑΕΙ όχι απλά δεν είναι δεδομένη, αλλά πιο ρευστή από ποτέ, μοιάζει πολύ μεγάλο το τίμημα που απαιτεί η εισαγωγή σε μια σχολή μέσω πανελλήνιων εξετάσεων. Η κοινωνία και ειδικά οι νέοι δεν αγνοούν ότι δεν εξασφαλίζουν για όλους το μέλλον ακόμα και τα «καλά» πτυχία, αυτά από τις σχολές που διατήρησαν ένα κύρος μέσα στα χρόνια των αλλεπάλληλων κρίσεων, όπως η Νομική, η Ιατρική και τα Πολυτεχνεία. Οι πιεστικοί όροι εργασίας, η αξιολόγηση, η υπερπασχόληση, η ετεροαπασχόληση, η εργασιακή ανασφάλεια, οι χαμηλές αμοιβές, οδηγούν στην απαξίωση την ιδέα των σπουδών. Όταν μάλιστα το κόστος των σπουδών είναι εξοντωτικό έως απαγορευτικό, τότε η αίσθηση είναι πως απαιτούνται θυσίες που δεν οδηγούν πουθενά.

Μαζί με την κρίση των πανελληνίων χέρι χέρι πάει και η παθογένεια του λεγόμενου «επιτελικού κράτους». Της ατέλειωτης αξιολόγησης που πάντα καταλήγει στο προβλέψιμο αποτέλεσμα. «Άριστοι αρεστοί» παντού, άνθρωποι του κόμματος και με πλάτες. Οι προχειρότητες, τα λάθη, η δημιουργία προβλημάτων και δυσλειτουργιών δεν ήταν εμπόδιο για την καριέρα κανενός που βρίσκεται στη «γαλάζια» πλευρά της ιστορίας. Η καπιταλιστική αναδιάρθρωση στην εκπαίδευση χρειάζεται σκληρές ιεραρχίες, αδίστακτους και πειθήνιους, όχι αλάνθαστους και αποτελεσματικούς. Που σε τελική ανάλυση παραπέμπουν σε μια συλλογική λειτουργία με το βλέμμα στην κοινωνία και τις ανάγκες της.

Όταν η κρίση του σχολείου αγγίζει και την αξιοπιστία των πανελλήνιων εξετάσεων, φτάνει η ώρα που η συζήτηση πρέπει να πάει από το δέντρο -τα σωστά τοποθετημένα θέματα- στο δάσος. Σε ένα σχολείο που ο σκοπός του θα κερδίζει μαθητές και εκπαιδευτικούς, με όλη τη γνώση για όλα τα παιδιά, με ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες. Σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, τις ανάγκες και τις αγωνίες της, που θα μαθαίνει στη νέα γενιά τον κόσμο για να μπορεί να τον αλλάξει.