Κατατέθηκε και συζητήθηκε χθες Τρίτη στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλή το Σχέδιο Νόμου του υπουργείου Παιδείας «Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αναγνώριση των τίτλων σπουδών σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην ευρωπαϊκή περιφέρεια» ή αλλιώς Σύμβαση της Λισαβόνας.

Το Σχέδιο Νόμου αναμένεται να  ψηφιστεί στην Ολομέλεια της Βουλής την Πέμπτη 27 Ιουνίου.

Η Σύμβαση της Λισαβόνας είναι μία διεθνής σύμβαση που αναπτύχθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, αναφέρεται στην ανώτατη εκπαίδευση σε όλον τον ευρωπαϊκό χώρο, υιοθετήθηκε από εθνικούς εκπροσώπους στη Λισαβόνα τον Απρίλιο του 1997 και τέθηκε σε ισχύ το 1999.

Η εν λόγω Σύμβαση, ανάμεσα σε άλλα, προβλέπει τη δυνατότητα διασύνδεσης ΑΕΙ διαφορετικών χωρών, την αναγνώριση σπουδών μεταξύ των ιδρυμάτων αυτών και την απόδοση πτυχίων σε φοιτητές που ξεκινούν τη φοίτησή τους σε ένα πανεπιστήμιο και την ολοκληρώνουν σε άλλο διαφορετικής χώρας.

Ως «Τριτοβάθμια εκπαίδευση» νοούνται όλοι οι τύποι προγραμμάτων σπουδών ή κύκλοι μαθημάτων, κατάρτισης ή εκπαίδευσης για έρευνα, στο «μεταδευτεροβάθμιο» επίπεδο που αναγνωρίζονται από κάποια χώρα στοιχεία του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τα Πανεπιστήμια ως αγορά, τα πτυχία ως προϊόντα, οι φοιτητές ως πελάτες

Η Σύμβαση προβλέπει ότι κάθε χώρα κοινοποιεί τη λίστα με όλα τα αναγνωρισμένα από την ίδια ως ΑΕΙ, δημόσια κι ιδιωτικά ιδρύματα, καθώς και όσα λειτουργούν παραρτήματα σε άλλες χώρες αλλά τα αναγνωρίζει ως δικά της. Ο ορισμός ωστόσο που δίνει η Σύμβαση για την Ανώτατη Εκπαίδευση περιλαμβάνει όλα τα είδη προγραμμάτων σπουδών, άσκησης, έρευνας κ.λπ. στο μεταδευτεροβάθμιο επίπεδο, που αναγνωρίζεται από τις αρμόδιες αρχές ότι ανήκουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Ετσι, αν μια χώρα αναγνωρίζει στο εσωτερικό της ως ανώτατα, προγράμματα σπουδών που στο ελληνικό σύστημα αντιστοιχούν με ΙΕΚ ή ανώτερες σχολές, θα αναγκαστεί και η Ελλάδα να αναγνωρίσει τους τίτλους σπουδών των αποφοίτων τους ως ισότιμους.

Με αυτόν τον τρόπο ανοίγει διάπλατα η πόρτα για την αναγνώριση των αποφοίτων των κολεγίων και ακαδημαϊκά πλέον, πέρα από την επαγγελματική αναγνώριση που είχαν μέχρι τώρα. Με άλλα λόγια, εάν ένας απόφοιτος κολεγίου (που να μην ξεχνάμε, του έχει αποδοθεί τίτλος σπουδών ξένου πανεπιστημίου) αιτηθεί να συνεχίσει σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα δημόσιου πανεπιστημίου, το πανεπιστήμιο δεν θα μπορεί να τον απορρίψει επειδή δεν έχει ισότιμο πτυχίο. Εάν δε το δημόσιο πανεπιστήμιο πει ότι το πτυχίο του δεν είναι ισότιμο, τότε θα πρέπει το ίδιο το ίδρυμα να αποδείξει ότι το πτυχίο του είναι σημαντικά διαφορετικό.

Με άλλα λόγια, δεν είναι υποχρέωση του αιτούντος να αποδείξει ότι ο τίτλος που κατέχει είναι ισότιμος, είναι υποχρέωση αυτού που αρνείται την ισοτιμία να τεκμηριώσει την άρνησή του.

Στην πράξη η Σύμβαση ανοίγει διάπλατα την πόρτα για την αναγνώριση των πτυχίων των κολεγίων πλέον και ακαδημαϊκά. Αποτέλεσμα; Μια ασύλληπτη δεξαμενή τίτλων σπουδών, με 3ετή, 4ετή, 5ετή προγράμματα σπουδών, με αμέτρητες κατηγορίες και διαβαθμίσεις, όλα αναγνωρισμένα ως ισότιμα «προσόντα».

Τι αλλάζει πρακτικά για τα ΑΕΙ της χώρας μας; Καταρχήν, όσον αφορά στα αγγλόφωνα τμήματα σπουδών (ήδη λειτουργούν στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και άλλα ιδρύματα), θα μπορούν να δεχτούν «μετεγγραφές» αλλοδαπών φοιτητών ΑΕΙ άλλων χωρών που το επιθυμούν, στο μέτρο βέβαια που θα πληρούνται ακαδημαϊκές ή άλλες προϋποθέσεις που θα έχουν εκ των προτέρων θέσει τα πανεπιστήμια «υποδοχής». Ετσι, όπως προαναφέρθηκε, αναγνώριση περιόδων σπουδών σημαίνει να αναγνωρίζονται, π.χ. τα δύο πρώτα έτη σπουδών που έχει κάνει κάποιος σε άλλη χώρα-μέλος.

Να ξεκαθαρίσουμε αρχικά ότι η Σύμβαση αυτή δένεται με ένα νήμα με το νόμο για τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια καθώς, ουσιαστικά προβλέπεται να γίνει το «όχημα» του σταδιακού μετασχηματισμού των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων σε επιχειρήσεις παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Τα υπόλοιπα είναι το όμορφο περιτύλιγμα αυτής της κεντρικής στόχευσης. Τα Πανεπιστήμια σύντομα θα καλούνται ευθέως να «βγάλουν το ψωμί τους» μόνα τους. Το υπουργείο Παιδείας εξαναγκάζει τα τριτοβάθμια ιδρύματα να υιοθετήσουν τη συμπεριφορά ιδιωτικής επιχείρησης για να βρουν νέους πόρους, κρατώντας από τη μια τον δίσκο του εράνου και από την άλλη το λιβανιστήρι. Mε το σκιάχτρο της ίδρυσης των ιδιωτικών πανεπιστημίων ωθούνται τα δημόσια να λειτουργήσουν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, να μειώσουν τα χρόνια σπουδών και να στραφούν στην αγορά σε αναζήτηση νέων πηγών εσόδων (δίδακτρα, σύνδεση με επιχειρήσεις, μετατροπή σε επιχειρήσεις πώλησης υπηρεσιών). Οσες διαψεύσεις κι αν κάνει το υπουργείο, μελλοντικά, αν ευοδωθούν οι παραπάνω σχεδιασμοί, το ελληνικό Πανεπιστήμιο θα επιβάλει δίδακτρα.

Παράσταση διαμαρτυρίας έξω από την Βουλή, την Πέμπτη 27 Ιουνίου στις 10:00 πμ. οργανώνουν οι φοιτητές, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για την πρόθεση του υπουργού Παιδείας και της κυβέρνησης να κυρώσουν τη Σύμβαση της Λισαβόνας, η οποία προβλέπει αυτοματοποίηση της διαδικασίας αναγνώρισης «προσόντων» (και όχι «δικαιωμάτων») μεταξύ των χωρών που έχουν υπογράψει τη συγκεκριμένη σύμβαση.