Σκόπιμες ασάφειες στο θεσμικό πλαίσιο που αναρτήθηκε χθες για δημόσια διαβούλευση

ΠΗΓΗ: Αννα Ανδριτσάκη - efsyn.gr

Τα ψιλά γράμματα πίσω από τα λεγόμενα ΝΠΠΕ (Nομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης) που, έτσι απλά, θα φυτρώσουν στον χώρο. ● Το βασικό χαρακτηριστικό και υποχρεωτικό για την αποφυγή της συνταγματικής εκτροπής, δηλαδή, o μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας, απλώς δηλώνεται, δεν εξηγείται και δεν τεκμηριώνεται.
Προκλητικό, νομοθετικά κατώτερο των προσδοκιών που η ίδια κυβέρνηση είχε καλλιεργήσει για την έλευση των ιδιωτικών Πανεπιστημίων στη χώρα, αλλά απολύτως στοχευμένο στη δημιουργία ιδιωτικών επιχειρήσεων στον χώρο της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης και μάλιστα με σκόπιμες ασάφειες, που ανοίγουν τον δρόμο ακόμα και στη χρηματοδότησή τους από κρατικές πηγές που μέχρι τώρα τροφοδοτούν τα δημόσια ΑΕΙ!

Αυτό είναι το θεσμικό πλαίσιο που ετοίμασε και ανήρτησε το υπουργείο Παιδείας χθες το βράδυ (με καθυστέρηση μίας ημέρας) σε δημόσια διαβούλευση. Οχι μόνο δεν τολμάται η νομοθετική διατύπωση για πανεπιστημιακές σπουδές, αλλά γίνεται ομολογία για την επιδίωξη παροχής «υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης» και «τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» μέσω κάποιων νέων δομών, των λεγόμενων ΝΠΠΕ (Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης) που, έτσι απλά, θα φυτρώσουν στον χώρο. Χωρίς κάποια συνταγματική νομιμοποίηση, τουλάχιστον για την παροχή ανώτατων σπουδών, καθώς δεν αποτελούν ΝΠΠΔ (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) όπως προβλέπεται από το άρθρο 16 του Συντάγματος. Θα δέχονται τους πάντες. Ακόμα και αποφοίτους επαγγελματικών σχολών! Μεγαλεία!

Σκοπός, όπως αναφέρεται στο -επίσημο πλέον- νομοθετικό κείμενο, «είναι η ρύθμιση της εγκατάστασης, οργάνωσης και λειτουργίας στην Ελλάδα Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ)». Και τι θα κάνουν αυτά; Θα απονέμουν «τίτλους σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και (θα) συνδέονται με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα οποία είναι αναγνωρισμένα σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) ή σε τρίτες χώρες. Αυτή είναι η μόνη σαφής αναφορά στο προφίλ των ΝΠΠΕ, τα οποία, εν τέλει, αποτελούν το μόνο εύρημα της κυβέρνησης της Ν.Δ. για να σηκώσει το εγχείρημα «ιδιωτικά πανεπιστήμια». Ακόμα και στον σκοπό των ίδιων των ΝΠΠΕ αναφέρεται επί λέξει: «Ο σκοπός του ΝΠΠΕ αφορά αποκλειστικά στην παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης». Υπηρεσίες, λοιπόν, οι οποίες παρέχονται έναντι αντιτίμου. Και την αποφασιστική αρμοδιότητα θα έχει «το μητρικό Ιδρυμα».
Τα ΝΠΠΕ, βέβαια, βαφτίζονται, «παραρτήματα των αναγνωρισμένων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της αλλοδαπής», αλλά πέραν αυτού ουδέν. Ούτε νομική ούτε άλλη εξήγηση. Οσο για το βασικό χαρακτηριστικό και υποχρεωτικό για την αποφυγή της συνταγματικής εκτροπής, δηλαδή τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, απλώς δηλώνεται. Δεν εξηγείται, δεν τεκμηριώνεται. Με λίγα λόγια, οι μάγοι-νομικοί, από τους οποίους η κυβέρνηση περίμενε το θαύμα, εν τέλει, δεν έβγαλαν ούτε περιστέρι ούτε καν κουνέλι από το καπέλο τους. Ανετα, θα μπορούσε να αποτελεί ένα αναβαθμισμένο πλαίσιο λειτουργίας για τα κολέγια.

Πάντως, επειδή οι προσδοκίες της κυβέρνησης είναι μεγάλες, αναζητούνται κάποιοι άλλοι άσοι. Κι αν δεν βρεθούν, δεν θα σκάσει και πολύ. Εχει τον γνωστό και πολλάκις δοκιμασμένο άσο. Την επιβολή. Δεν θα είναι η πρώτη φορά, άλλωστε. Και μόνον από την πρόχειρη και ανίσχυρη νομοτεχνική κατασκευή του, όπως παρατηρούν συνταγματολόγοι και άλλοι νομικοί, φαίνεται ότι δεν απασχολεί την κυβέρνηση πως όχι μόνο παραβιάζονται αλλά περιφρονούνται επιδεικτικά οι ισχύουσες συνταγματικές διατάξεις.

Προς επίρρωσιν, οι δημιουργικές ασάφειες που έχουν κρυφτεί σε διάφορες διατάξεις προκειμένου να εξασφαλισθεί η επιβίωση με υψηλούς όρους των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Στο άρθρο 145, που αφορά το «Ερευνητικό Εργο Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης», όλα αφήνονται ανοιχτά. Με αόριστες διατυπώσεις για υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων, για συμμετοχή σε «προγράμματα κινητικότητας ερευνητών», για συνεργασία με άλλα ΝΠΠΕ, για «ανάπτυξη κάθε άλλης δραστηριότητας συναφούς με την αποστολή για την επίτευξη των σκοπών». Δεν υπάρχει καμία ρητή αναφορά για τη μη συνεργασία με δημόσια Ιδρύματα, γεγονός που μπορεί στην πράξη ν’ ανοίξει τις πόρτες σε κάθε λογής προγράμματα χορηγούμενα είτε από το κράτος είτε από κοινοτικά προγράμματα (ΕΣΠΑ για erasmus και πολλά άλλα). Συγκεκριμένα, αναφέρεται:

1. Το ΝΠΠΕ αναπτύσσει ερευνητική δραστηριότητα, η οποία συσχετίζεται κατ’ ελάχιστον με τα εγκεκριμένα προσφερόμενα προγράμματα σπουδών, καθώς και με τα αντίστοιχα προγράμματα του μητρικού ιδρύματος.

2. Η Επιτροπή Ερευνας της παρ. 2 του άρθρου 148 έχει ως αποστολή την ανάπτυξη έρευνας, την προαγωγή της γνώσης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας, τη διασφάλιση αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης μεταξύ της εκπαίδευσης και της έρευνας, καθώς και τη διασύνδεση της έρευνας με την εκπαίδευση, την οικονομία, την κοινωνία και τον πολιτισμό.

3. Στο πλαίσιο επίτευξης της αποστολής της, η Επιτροπή Ερευνας μεριμνά ώστε το εκπαιδευτικό προσωπικό:

α) να διεξάγει κάθε είδους έρευνα εντός του ΝΠΠΕ,

β) να υλοποιεί ερευνητικά ή αναπτυξιακά προγράμματα,

γ) να συμβάλει στην εξοικείωση με την έρευνα των φοιτητών των προγραμμάτων σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου,

δ) να συμμετέχει σε προγράμματα κινητικότητας ερευνητών,

ε) να συνεργάζεται με τα ερευνητικά κέντρα και τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς του μητρικού ιδρύματος, καθώς και με άλλα ΝΠΠΕ,

στ) να συμβάλλει στη διεθνοποίηση του ΝΠΠΕ και την προσέλκυση νέων ερευνητών,

ζ) να αναπτύσσει κάθε άλλη δραστηριότητα συναφή με την αποστολή της για την επίτευξη των σκοπών της.

Με ανάλογο τρόπο θα μπορούσε σε μελλοντικό χρόνο, βάσει του άρθρου 181, να μοιρασθούν τα χρήματα των δημοσίων και με άλλους τρόπους. Αρκεί να υπάρχει συνεργασία με ίδρυμα αλλοδαπής. Οπως αναφέρεται: «Με κοινή απόφαση των Υπουργών Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καθορίζονται οι ειδικότερες προϋποθέσεις και οι όροι χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τη σύμπραξη Τμημάτων ή Σχολών ΑΕΙ της ημεδαπής με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής».

Κατά τ’ άλλα, εισάγει ό,τι δεν μπόρεσε τόσα χρόνια να επιβληθεί στα δημόσια ΑΕΙ μέσω των αποφάσεων Λισαβόνας και Μπολόνιας. Ανάμεσα σ’ αυτά και οι περιβόητοι σύντομοι κύκλοι σπουδών. Οι διετείς και τριετείς σπουδές από ΑΕΙ, που άνθισαν σε κάποιες χώρες (όπως η Αγγλία), αλλά γρήγορα έχασαν την αίγλη τους. Σύμφωνα με το άρθρο 182 προβλέπεται ότι: «Με απόφαση της Συγκλήτου του ΑΕΙ, κατόπιν εισήγησης της Συνέλευσης του Τμήματος, εγκρίνεται η οργάνωση και λειτουργία προγράμματος σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης και σύντομης διάρκειας σύμφωνα με το άρθρο 98». Στα πολλά άρθρα για τα δημόσια πανεπιστήμια, περιλαμβάνονται και άλλα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια λειτουργίας. Σε όλα, όμως, τα άρθρα τα Συμβούλια Διοίκησης γίνονται πανίσχυρα και ο υπουργός είναι πάνω απ’ όλα. Στη συντριπτική πλειονότητα των άρθρων, ο υπουργός έχει την ισχυρή αρμοδιότητα της απόφασης. Για τα αυτοδιοίκητα δημόσια και τις ξένες επιχειρήσεις.

Να υπενθυμίσουμε ότι μπορεί να μπαίνει όποιος θέλει στα ιδιωτικά. Ακόμα και από σχολές κατάρτισης. Στο άρθρο 146 αναφέρεται:

Δικαίωμα εγγραφής στα προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών των αναγνωρισμένων ΝΠΠΕ έχουν:

α) οι Ελληνες ή αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι απολυτηρίου Γενικού Λυκείου (ΓΕ.Λ.) ή Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.) με ελάχιστη βάση εισαγωγής (ΕΒΕ), η οποία προκύπτει από τον μικρότερο εκ των μέσων όρων των βαθμολογιών του συνόλου των εξεταζομένων ανά επιστημονικό πεδίο, πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 0,8,

β) οι κάτοχοι ισότιμων απολυτηρίων τίτλων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δ.Ε.) αναγνωρισμένων ξένων σχολείων της ημεδαπής (επιπέδου 4 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων),

γ) οι κάτοχοι διεθνών απολυτήριων τίτλων Δ.Ε. που χορηγούνται από σχολεία της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, οι αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι ισοδύναμου του Λυκείου απολυτήριου τίτλου Δ.Ε. ή ισοδύναμου τίτλου επαγγελματικής εκπαίδευσης που τους παρέχει δικαίωμα εισαγωγής στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας στην οποία φοιτούν.