Παίρνει όλους τους καθοριστικούς οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τη δημόσια εκπαίδευση, όλες τις κυρίαρχες πολιτικές που ρήμαξαν και ρημάζουν τα δημόσια σχολεία, που κάνουν το εκπαιδευτικό έργο κάτεργο, όλες τις πολιτικές φτωχοποίησης του εργαζόμενου λαού, όλες τις ανισότητες που κρύβονται πίσω από τα παιδιά που «δεν παίρνουν τα γράμματα», την ανασφάλεια και τα αδιέξοδα των οικογενειών τους, τη σκληρή πραγματικότητα στην αγορά εργασίας –παίρνει λοιπόν όλα αυτά και τα κρύβει από το προσκήνιο, βάζοντας μπροστά-δείχνοντας με το δάχτυλο τις δασκάλες και τους δασκάλους,
φορτώνοντάς τους την ευθύνη για ό,τι πάει στραβά!
Η αξιολόγηση δεν κάνει τα σχολεία καλύτερα!
Δεν κάνει καλύτερους τους εκπαιδευτικούς!
Αντιθέτως τους κάνει (περισσότερο) αγχωμένους, φοβισμένους, κουρασμένους και κομφορμιστές!
Τα «καλύτερα» σχολεία είναι ήδη «καλύτερα» πριν και ανεξάρτητα από την αξιολόγησή τους και θα παραμείνουν τέτοια. Το ίδιο και τα «χειρότερα» σχολεία.
Μόνο που γι’αυτές τις ανισότητες, για όλα τα προβλήματα της δημόσιας εκπαίδευσης, μετά την κάθε αξιολόγηση η ευθύνη θα πέφτει στους εκπαιδευτικούς και όχι στο κυρίαρχο κοινωνικό σύστημα που γεννά καθημερινά και αναπόδραστα ανισότητα, όχι στις πολιτικές δυνάμεις και τις κυβερνήσεις που υπηρετούν αυτό το σύστημα της ανισότητας!
Το αποτέλεσμα πράγματι θα είναι μαγικό!”
Περικλής Παυλίδης, Καθηγητής του Παιδαγωγικού τμήματος ΑΠΘ
Διεθνώς, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, η εκπαίδευση ιδιωτικοποιείται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Δεν πρόκειται για κάποιο φόβο, αλλά μια πραγματικότητα και ήδη τη βιώνουμε στους περισσότερους άλλοτε δημόσιους τομείς ή σε όσα αποκαλούμε κοινωνικά αγαθά. Ο τρόπος με τον οποίο μεθοδεύεται η ιδιωτικοποίηση δημόσιων δομών περιλαμβάνει τις εξής πρακτικές: την υποχρηματοδότηση από δημόσιους πόρους, τη μείωση του αναγκαίου προσωπικού ώστε να μην μπορεί η δομή να λειτουργεί με επάρκεια και την απαξίωσή τους μέσω συγκεκριμένης προπαγάνδας. Ας το κάνουμε σαφές εξαρχής όμως ότι ο θεσμός της εκπαίδευσης δεν είναι ουδέτερος: εκπαιδεύει την εργατική δύναμη στα μέτρα των αφεντικών και εξασφαλίζει τον καταμερισμό στην εργασία. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, ωστόσο, παρείχε κάποιες εγγυήσεις και σχετική ισότητα πρόσβασης σε όλους και όλες.
Κραυγαλέο είναι το επίκαιρο παράδειγμα του νόμου για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, παρά τις έντονες κοινωνικές αντιδράσεις. Προηγήθηκε η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων, με συνέπειες την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων μετακίνησης σε όλα τα μέσα και το ολέθριο έγκλημα της 28ης Φλεβάρη ‘23 που αφάνισε τις ζωές 57 συνανθρώπων μας. Σε εξέλιξη βρίσκεται η διάλυση του συστήματος υγείας, όπου τα ιδιωτικά συμφέροντα εξυπηρετούνται αντλώντας από το δημόσιο χρήμα που συγκεντρώνεται από εμάς τους φορολογούμενους. Το τελευταίο έκτρωμα σχετικά με τα απογευματινά χειρουργεία με αμοιβή είναι χαρακτηριστική αναβάθμιση της ιδιωτικοποίησης και μεταβίβασης του κόστους περίθαλψης στους χρήστες, για όσους μπορούν να αναλάβουν το συγκεκριμένο κόστος. Παράλληλα, η συμμετοχή στην αγορά φαρμάκων ανέβηκε στο 25%. Ας μην παραλείψουμε τον τομέα της ενέργειας: οι υποσχέσεις ότι ο ιδιωτικός ανταγωνισμός των επιχειρήσεων παροχής ενέργειας θα οδηγήσει σε μειωμένες τιμές όχι μόνο δεν κρατήθηκαν, αλλά οι τιμές έφτασαν σε τέτοια ύψη που χιλιάδες συνάνθρωποί μας ζουν χωρίς ρεύμα.
Το κράτος, αθετώντας το «κοινωνικό συμβόλαιο» των προηγούμενων δεκαετιών, ειδικά με τις μνημονιακές πολιτικές απαξίωσης της εργασίας και εφεξής, απροκάλυπτα επιτίθεται στα κοινωνικά κεκτημένα και προωθεί τα ιδιωτικά συμφέροντα και κέρδη σχεδόν πάντα. Έτσι χρόνο με το χρόνο, έχει κάνει σημαντικές παρεμβάσεις και περικοπές στη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Αν εστιάσουμε στα σχολεία της Α΄ και Β΄ βάθμιας εκπαίδευσης μπορούμε να υπενθυμίσουμε ότι: έχουν καταργηθεί οργανισμοί που στήριζαν τη λειτουργία των σχολείων, (πχ. ΟΣΚ, ΟΕΣΒ), έχουν μεταβιβαστεί στους υπερχρεωμένους Δήμους τα καθημερινά λειτουργικά έξοδα και ο καθαρισμός – συντήρηση των σχολείων. Επιπλέον, στη διάρκεια του κόβιντ συντελέστηκε μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού (ΣΔΙΤ) όπου, παρά τις αρχικές αρνήσεις του Υπουργείου, αποκαλύφθηκε η ύπαρξη απευθείας σύμβασης (έναντι εκατομμυρίων ευρώ) με την πολυεθνική CISCO για την παροχή της πλατφόρμας WΕΒΕΧ, ώστε να γίνεται χρήση της για την τηλεκπαίδευση. Η άνθιση των φροντιστηρίων είναι άλλη μια πτυχή που υποχρεώνει τους γονείς να πληρώνουν αδρά για την εκπαίδευση των παιδιών τους, ώστε να τα βγάζουν πέρα με τις πολυεπίπεδες και απαιτητικές εξετάσεις. Τα παραπάνω είναι λίγα μόνο παραδείγματα του πώς τα έξοδα για τη μόρφωση μετακυλίονται στις πλάτες των οικογενειών, αφού πρώτα με την έμμεση και άμεση φορολόγηση και τις κρατήσεις έχουν ήδη πληρωθεί από μας η υγεία, η παιδεία κ.ο.κ. Αξιοσημείωτο είναι ότι στις ΗΠΑ, όπου η ιδιωτική εκπαίδευση είναι εκτεταμένη, τα δάνεια σπουδών φτάνουν το αστρονομικό ποσό των 1,3 τρις δολάρια και χρειάζεται μια ζωή σκληρής και καλοπληρωμένης εργασίας για την αποπληρωμή τους.
Στο πλαίσιο αυτό εγγράφεται και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολείων. Ο εξορθολογισμός, ο έλεγχος και ο ανταγωνισμός, στοιχεία από τον πυρήνα της καπιταλιστικής αγοράς, επιχειρείται να γίνουν η ουσία του σχολείου. Η ρητορική που χρησιμοποιείται δεν κάνει φανερές τις προθέσεις του συστήματος για περαιτέρω ιδιωτικοποίηση των σχολείων, μεταβίβασης δηλαδή του κόστους της εκπαίδευσης στους χρήστες της και απονομής κερδών στους ιδιώτες. Έτσι μιλάνε για ποιότητα της εκπαίδευσης, βελτίωση των μαθητικών επιδόσεων, αυτονομία των σχολικών μονάδων, επαγγελματική ανάπτυξη και ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών. Συγχρόνως προωθούν την «ελεύθερη» επιλογή του σχολείου από τους μαθητές, την παροχή voucher (κουπόνια για υπηρεσίες και προϊόντα) στους γονείς και παρόμοιες πρακτικές που μόνο τις ανισότητες εγγυώνται και την ένταση της κατηγοριοποίησης και της διαίρεσης μαθητών και σχολείων. Διότι στα «καλά» σχολεία μόνο οι πιο εύποροι και «έξυπνοι» μαθητές θα μπορούν να φοιτούν και θα τους διδάσκουν οι πιο προσοντούχοι και καλά αξιολογούμενοι εκπαιδευτικοί (συμβαίνει στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία ή αλλιώς τα σχολεία της μεσοαστικής τάξης), ενώ στα «κακά» σχολεία θα συγκεντρώνονται οι φτωχοί, με καμιά διέξοδο διαφυγής από τη φτώχεια τους μέσω της εκπαίδευσης, όπως γινόταν -σ’ ένα βαθμό- κατά τις προηγούμενες δεκαετίες μέσω της κοινωνικής κινητικότητας.
Τι έχει συντελεστεί όμως μέχρι στιγμής στη λειτουργία και τη διοίκηση των σχολείων, καθώς και στην αξιολόγηση των μαθητών, οι οποίες σχετίζονται άμεσα και με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών; Η άλλοτε πιο δημοκρατική διεύθυνση των σχολείων μέσω του συλλόγου διδασκόντων άλλαξε και οι διευθυντές βάσει νόμου έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στη λήψη αποφάσεων. Μέσα στον ίδιο σύλλογο καθηγητών υπάρχουν πλέον διάφοροι ρόλοι που δημιουργούν ιεραρχία, όπως στις επιχειρήσεις: σύμβουλος σχολικής ζωής που επιλαμβάνεται των συγκρούσεων και των ακατάλληλων συμπεριφορών, μέντορας που εποπτεύει τους νεοδιόριστους και τους αναπληρωτές, ενδοσχολικοί συντονιστές ειδικότητας και τάξης, οι οποίοι υποτίθεται ότι συντονίζουν και ελέγχουν τους συναδέλφους τους. Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα ασφυκτικό πλαίσιο στην οργάνωση της σχολικής ζωής τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς.
Σε όλα τα μαθήματα, η βαρύτητα, σύμφωνα με τα προγράμματα σπουδών, δίνεται στις ήπιες δεξιότητες και στις ψηφιακές. Στα λύκεια η τράπεζα θεμάτων, οι πανελλαδικές εξετάσεις και η ΕΒΕ (ελάχιστη βάση εισαγωγής) μετατρέπουν το μάθημα σε προπονητικό στίβο με στόχο τις επιδόσεις. Οι μαθητές/ τριες των λυκείων είναι, μεταξύ άλλων λόγων, και γι΄ αυτόν εξουθενωμένοι και αποπροσανατολισμένοι. Στο δε γυμνάσιο η δυσκολία της ύλης και η αύξηση των εξετάσεων, συν τις εξετάσεις PISA (θεσμός του ΟΟΣΑ για τη διάγνωση των μαθητικών επιδόσεων σε κάθε εκπαιδευτικό σύστημα) καθιστούν την εκπαιδευτική διαδικασία άχαρη και αποκρουστική για τους έφηβους. Τα ίδια συμβαίνουν και στα δημοτικά σχολεία. Εντωμεταξύ, δεν αφήνουν στην παιδικότητά τους ούτε τα νήπια, αφού πρέπει να διδαχτούν αγγλικά, γλώσσες και άλλες δεξιότητες αντί να μαθαίνουν παίζοντας. Το ότι μέσα σε κάθε τάξη φοιτούν 26-27 μαθητές/τριες είναι καθοριστικής σημασίας και καταστροφικό μπροστά σε κάθε προσπάθεια να δημιουργηθεί κλίμα μάθησης. Επιπλέον, στο όνομα της συμπερίληψης, που την εννοούν ως παρουσία όλων των μαθητών στο ίδιο τμήμα, ανεξάρτητα από τις μαθησιακές δυσκολίες που έχουν ή όχι, θα καταργήσουν τα τμήματα ένταξης και την ελλιπή παράλληλη στήριξη που είναι ζωτικής σημασίας για ορισμένους μαθητές.
Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό κλίμα και την απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης, έχει γίνει νόμος από το 2021 η αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών, μέσω περίπλοκης και τραγελαφικής διαδικασίας. Κάθε εκπαιδευτικός οφείλει να υποστεί την αξιολόγηση από τρεις προϊσταμένους του, οι οποίοι θα παρακολουθούν από δυο φορές το μάθημά του και θα τον βαθμολογούν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Επίσης, θα βαθμολογείται για το αν εκτελεί τα υπηρεσιακά του καθήκοντα, αν παίρνει πρωτοβουλίες και διοργανώνει δράσεις και εκδρομές, αν αξιολογεί σωστά το σχολείο του και άλλα ευφάνταστα καθήκοντα. Δυστυχώς ουδόλως τους ενδιαφέρει αν κάποιος είναι «δάσκαλος» και πασχίζει να είναι παιδαγωγός μέσα σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες. Για το λόγο αυτό έχει στηθεί ένας πολυάριθμος μηχανισμός από συμβούλους – αξιολογητές, επόπτες ποιότητας και επιτροπές, δηλαδή καλοπληρωμένα στελέχη που καλούνται να αξιολογήσουν τους μέχρι πρότινος συναδέλφους τους. Παρά την εκφρασμένη πεποίθηση των χιλιάδων εκπαιδευτικών πως αυτή η αξιολόγηση δεν θα βελτιώσει τίποτε απ΄όσα υπόσχεται, αλλά τουναντίον θα τους φορτώσει με όλες τις ευθύνες για τα δεινά της εκπαίδευσης, κανένας διάλογος δεν είχε προηγηθεί. Αντίθετα, όλες οι προσπάθειες αντίστασης με απεργίες ή τη λευκή απεργία, τη λεγόμενη «απεργία – αποχή», δηλαδή τη μη συμμετοχή στη συγκεκριμένη διαδικασία, αντιμετωπίζονται με αλλεπάλληλες προσφυγές του υπουργείου στα δικαστήρια, τα οποία τελικά κρίνουν παράνομες τις αντιστάσεις των εκπαιδευτικών.
Η αξιολόγηση αποτελεί ένα εργαλείο για την πειθάρχηση και την κατηγοριοποίηση των εκπαιδευτικών. Με την πλήρη εφαρμογή της, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας θα πάψουν να ισχύουν, οι εκπαιδευτικοί που μέχρι σήμερα έχουν σχετική ισότητα στους μισθούς θα δουν εκτός από τις εντατικοποιημένες συνθήκες εργασίας και το μισθό τους να συρρικνώνεται ή ακόμη και θα απολύονται. Εκτός από τις περιπτώσεις των «αρίστων» βέβαια, που θα απολαμβάνουν τα προνόμια. Το εγχείρημα αυτό είναι μία σημαντική συνισταμένη για την προώθηση της ιδιωτικοποίησης, επειδή ακριβώς, όταν οι εκπαιδευτικοί είναι δυνατοί, προσπαθούν να μπουν εμπόδιο στα σχέδια μερικής ή ολικής ιδιωτικοποίησης των σχολείων, όπως κάνουν κάθε φορά που η αγορά βάζει το χέρι της στην εκπαίδευση. Παρά τις υπάρχουσες ταξικές διαφορές και διαφορετικές στάσεις των εκπαιδευτικών στα συγκεκριμένα θέματα (αρκετός «παρτακισμός» και ατομισμός), στο ζήτημα της αξιολόγησης, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, η πλειοψηφία φαίνεται να είναι αντίθετη.
Τι θα μπορούσε να συνδέσει τα υποκείμενα ενάντια σε αυτή την αναδιάρθρωση που πραγματοποιείται τμηματικά στην εκπαίδευση; Τη στιγμή που, καθώς εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς είναι οι κύριοι δέκτες των βίαιων αγοραίων πολιτικών, προκύπτει μια ένταση στις σχέσεις τους και μια σύγκρουση που δεν τους επιτρέπει να δουν τα κοινά τους συμφέροντα. Από κει και πέρα, οι από κοινού δράσεις ενημέρωσης και συζήτησης μεταξύ των αγωνιζόμενων υποκειμένων, είτε είναι μαθητές, φοιτητές, ή εκπαιδευτικοί και γονείς είναι πολύ σημαντικές για να βρουν τα σημεία που τέμνουν το κοινό συμφέρον ή το ωφέλιμο σε συλλογικό και ταξικό επίπεδο. Ίσως να αποτελεί και προϋπόθεση για να αναπτυχθούν και οι αντίστοιχα στοχευμένες δράσεις. Είναι ένα εγχείρημα που χρειάζεται ενέργεια και απαγκίστρωση από τα στενά συντεχνιακά όρια που θέτουν ομοσπονδίες, σωματεία, ή σύλλογοι και κάθε είδους παραταξιακές – κομματικές λογικές στο συνδικαλισμό, τα οποία όταν λειτουργούν μέσω της αντιπροσώπευσης προχωράνε τους αγώνες μέχρις του σημείου της νομιμότητας και μετά υποχωρούν διαχέοντας προς τα κάτω την απογοήτευση και την αίσθηση της ανημποριάς και του ακατανίκητου των κρατικών θεσμών. Με κανένα τρόπο δεν υποτιμούμε την αξία των σωματείων και των συλλόγων για τη συσπείρωση των εργαζόμενων. Αντίθετα, όταν τα σωματεία ζωντανεύουν με μαζικές συνελεύσεις, αποφάσεις από τα κάτω και άμεση υλοποίηση των αποφάσεων, γίνονται εργαλεία που αναζωογονούν και προωθούν τον αγώνα. Η συνειδητοποίηση ότι όλες οι μερικές και επιμέρους πολιτικές της εκπαίδευσης στοχεύουν στη διάλυση της δημόσιας παιδείας, προωθώντας γρήγορα τις ιδιωτικοποιήσεις και τη μεταβίβαση των ευθυνών και των εξόδων στους χρήστες της εκπαίδευσης, είναι το αναγκαίο πρώτο βήμα για την οργάνωση των αντιστάσεών μας.
Πάτρα 19/3/2024
Αυτοοργανωμένη Κοινότητα Ταξικής Αλληλεγγύης
Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
